Over Magisch Meesterschap

21 september 2016

Ik zat nieuwsgierig als Erasmusstudent in een Granadese aula voor mijn eerste les Spaanse poëzie. Vandaag exact 12 jaar geleden.

Met vrolijke tred trad Luis Garcia Montero de aula binnen. Hij sprong op zijn desk en haalde uit zijn binnenzak een notitieboekje. Vol enthousiasme declameerde hij een gedicht.

“Zo,” beëindigde hij, “hoe vonden jullie dat? Vannacht geschreven om 2u. Mijn vrouw lag te snurken.”

Het publiek gniffelde. In het imposante lijstje van positieve proffenkenmerken dat de studenten toedichtten aan Luis Garcia Montero kon dat vleugje humor alvast worden aangevinkt.

Mijn verwachting voor die eerste les poëzie was simpel. Vraag: “Wat is poëzie?”. Antwoord: eerst een beetje “die-vindt-dit” en dan wat “die-vindt-dat”, en dan een vage definitie. De vraag werd wel degelijk gesteld in de broeierige aula. Of nee, de vraag was: “Was dit poëzie?”. Er ontspon zich een interessant debat tussen studenten en prof over zijn nachtelijk schrijfsel. En over veel meer. Het antwoord was net iets minder eenduidig dan ik had verwacht. We spraken over mogelijkheden, interpretaties en nuances, niet over juiste en foute antwoorden. Dat laatste was ik nochtans gewend. Zelfs als het over poëzie ging.

De student die een relevant verslag wilde schrijven van die les en na nalezing door de prof liet kopiëren voor alle medestudenten, mocht een examenvraag laten vallen.

Voor het eerst had ik het na de les met mijn medestudenten vrijwillig over poëzie en de (on-)zin daarvan. Maar het ging nog verder, en de poëzie kwam nog dichter.

De lessenreeks was opgebouwd rond de figuur van Federico Garcia Lorca; een Spaanse poëet die vermoord werd aan de vooravond van de Spaanse Burgeroorlog in 1936. De prof was nog bevriend geweest met andere Spaanse dichters uit hetzelfde dichterscollectief. Ondertussen is Luis Garcia Montero een gerenommeerd Spaans dichter met een indrukwekkend palmares. Mijn masterthesis die ik 2 jaar later indiende ging uiteindelijk over… Federico Garcia Lorca.

Ik heb me nog vaak afgevraagd vanwaar die diepe impact kwam die Garcia Montero op mijn denken en doen had. Die impact voelde magisch. Magisch Meesterschap. Ik stelde me de vraag als student, maar later ook als leraar Frans. Was het toeval dat ik mijn leerlingen op hun bank liet staan terwijl ze politieke pleidooien hielden in het zesde middelbaar? Dat ik razend enthousiast werd toen ik merkte dat mijn ervaren collega’s reeds werkten met keuze-opdrachten ? Dat ik naar de les trok met een waslijst aan vragen over en rond teksten, maar geen vaststaande antwoorden? Ik ben zeker van niet.

Dit is geen wetenschappelijk onderzoek. En toch ben ik ervan overtuigd dat Magisch Meesterschap schuilt in drie belangrijke componenten in het doen en het handelen van een leerkracht.

De eerste component is passionele kennis van je vak. De liefde voor een vak overbrengen is cruciaal. Echte vakkennis is ook nooit eindig. Eens je jezelf vragen begint te stellen, stop je niet meer. En net die constante zoektocht naar Waarheid en Mogelijkheid toont aan je leerlingen wat leren is: zoeken, observeren, vragen, beantwoorden, twijfelen, slagen en falen, denken, doen, analyseren, synthetiseren… Het stopt nooit. En net dat idee dat je samen met hen een tocht aanvat die ook voor jezelf oneindig leerrijk is, is magisch.

De tweede component is passionele kennis over lesgeven. De juiste verpakking zoeken voor je boodschap is minstens even cruciaal als de boodschap zelf. Didactiek is een groeiende uitdaging. Ze vraagt niet alleen een grote kennis van je vak, maar ook van je publiek en de ondersteuningsbehoeften die het heeft om tot goed leren te komen. Dat brengt me naadloos naar de derde component.

De derde component is passionele kennis van leerlingen. Ken je publiek, zoek een manier om ermee om te gaan. Die “jeugd van tegenwoordig” verschilt helemaal niet zoveel van ons, toen we hun leeftijd hadden. Ze zitten met fierheid en angst, twijfel en trots, camoufleren onzekerheid met uitbundigheid en zoeken naar een manier om zichzelf en de wereld graag te zien. Wat wel enorm verschilt, is de wereld waarin ze opgroeien en de invloeden die op hen inwerken. En dus liggen de uitdagingen waarmee ze worstelen ook anders. De huidige maatschappij is er eentje in constante verandering. Door technologische evoluties, migratiestromen, buitenlandse conflicten die binnenlands doorschemeren, sneuvelende waarden, nieuwe zekerheden en voorbijfladderende hypes… Kennis van je leerlingen, doet je ongetwijfeld je manier van lesgeven aanpassen. En daardoor stel je jezelf weer de vraag hoe je vakkennis daarin past. En zo is de cirkel rond.

Ze waren bijzonder impactvol, die momenten waarop ik beïnvloed werd door Magisch Meesterschap. Bovendien ben ik me er uitermate van bewust dat wie Magisch is voor de ene, tragisch kan zijn voor de andere. Of één van de vele gradaties daartussen. En toch boeit me de vraag: hoe zorgen we ervoor, met alle leraren, docenten, proffen en begeleiders samen, dat leerlingen en studenten minstens een paar keer in hun schoolcarrière mogen proeven van magie?

Jan Royackers

De website van Luis Garcia Montero vind je hier: http://luisgarciamontero.com/