Konden we toen al maar conflixen…

09 maart 2016

Leerling M. was 16 jaar toen ze tijdens de les naar het raam liep en riep dat het genoeg was geweest. Ze zou eruit springen. Reeds twee jaar reageerde de voltallige klasgroep bij elk antwoord dat ze gaf in de les op een negatieve manier.

We konden haar tegenhouden en praatten op haar in.

Ze veranderde van school.

Tijdens mijn eerste jaar als leerlingenbegeleider bracht ik behoorlijk wat nachten slapeloos door. Per dag werden er wel een paar kwesties op me afgevuurd waarin ik verwacht werd op te treden als een veredeld manusje-van-alles dat de storm zou doen luwen.

Veel komt natuurlijk voort uit de rol die je een leerlingenbegeleider toebedeelt. Historisch gezien is het volledig logisch dat er zich op school bepaalde mensen gingen toeleggen op de toenemende diversiteit onder leerlingen en de veelheid aan problemen waarmee ze mogelijk geconfronteerd worden. Maar anno 2016 moeten we veel verder durven gaan. Diversiteit mag en kan niet langer een kwestie zijn van een paar leerkrachten die er een paar uren voor krijgen. Diversiteit moet het uitgangspunt zijn van ons werk met jongeren. Iedereen is anders en daar houd je rekening mee.

Dat anders-zijn kan al eens leiden tot conflicten. Meningsverschil, discussie, ruzie, fysiek geweld… de hele escalatieladder komt voor op een school. Hoe los je zoiets op? Ik heb het allemaal de revue zien passeren: interventie door de directie, No Blame, gesprek met de ouders, rondetafelgesprekken, contracten, schorsingen… Met wisselend succes.

De grote diversiteit en de emoties die daaruit ontstaan op een positieve manier kanaliseren, is iets wat leerlingenbegeleiders niet alleen kunnen. Zelfs het voltallige lerarenkorps is daartoe niet in staat. De sleutel ligt bij onze leerlingen zelf.

In zijn Theory of Peace Education gaat professor Ian M. Harris na welke randvoorwaarden nodig zijn om onze jongeren te laten opgroeien in een omgeving waarin conflicten niet escaleren. Hij benoemt vijf domeinen waarbinnen we leerlingen de nodige competenties moeten bijbrengen:

1. Internationale educatie
2. Mensenrechteneducatie
3. Ontwikkelingseducatie
4. Milieueducatie
5. Opleiding in conflictbeheersing

De eerste vier domeinen zitten vaak in meer of mindere mate ingebakken in lespakketten. Nederlands, geschiedenis, wetenschappen, talen, levensbeschouwing… zijn allemaal vakken die heel wat thema’s faciliteren. Maar op het vijfde, essentiële domein ligt nog heel wat onontgonnen terrein. We komen tussen wanneer een conflict ontspoort. Maar leren we jongeren ook om er op een positieve manier mee om te gaan?

Op dinsdag 15 december vond op het Ministerie van Onderwijs een interessante studiedag plaats rond Peer Mediation. Dat is een methodiek die leerlingen sterker maakt om zelf conflicten op te lossen als bemiddelaar.

Emiel, vertegenwoordiger van de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK), hield er een vurig pleidooi om leerlingen op te leiden tot conflictbemiddelaar. Meer nog, VSK herdoopte de methodiek tot “De Conflixers” en werkt samen met gespecialiseerde organisaties om op scholen vormingstrajecten uit te werken voor geïnteresseerde leerlingen. Hoed af.

Een paar jaar na het voorval uit de inleiding, startte ik zelf met een groep Peer Mediators op school. Vrijwillige leerlingen van de derde graad hielpen het korps bij het detecteren en uitklaren van conflictsituaties. Ik leerde het concept kennen tijdens mijn zoektocht naar manieren om met rechte rug conflictsituaties aan te kunnen pakken. Sommigen van de Peer Mediators kwamen uit de klas van leerling M. De vorming was bij momenten hevig en emotioneel. We zagen allemaal in dat het 2 jaar eerder te ver was gekomen. De gelatenheid die ik toen bij deze leerlingen opmerkte tijdens een poging tot toenaderingsgesprek, had plaatsgemaakt voor een vastberadenheid om het nooit meer zo ver te laten komen.

De actualiteit kleurt vaak grimmig. Werelden botsen en keren elkaar de rug toe. Jongeren van nu groeien op in een totaal andere sfeer dan diegene waarin ik zelf op de schoolbanken zat begin jaren 2000. Ze dreigen de zaken somber te gaan zien. Uitkomstloos. Definitief negatief.

Ons onderwijs draagt een grote verantwoordelijkheid in het aanscherpen van hun oplossingsgerichtheid. We moeten met hen het gesprek durven aangaan over hoe zij de zaken positief zouden veranderen. We moeten hen voeden met optimisme, met geloof dat zij de generatie vormen die het anders kan doen.

Beter.

Conflictlozer.

Meer info over Peer Mediation vind je hier.

Jan Royackers