De klas van de toekomst

13 mei 2019

Schoolmaker Joris Van Waes volgt innovatieve ICT vernieuwingen op de voet en legde zijn oor te luisteren bij het onderzoeksproject Lecture+: ‘de klas van 2030’. De resultaten worden op 22 mei voorgesteld in Kortrijk, maar wij mochten al een tipje van de sluier oplichten.

ICT is in volle opmars en wordt of is reeds een prominent deel van onze lessen, en van het leven van onze leerlingen. Persoonlijk geloof ik niet dat de computer de leraar in de toekomst zal vervangen, maar ik ben ervan overtuigd dat de rol van de leerkrachten wel sterk zal veranderen, zo zal het bijna een zekerheid zijn dat de leraar niet steeds aanwezig moet zijn en voor de klas hoeft te staan.

In Kortrijk opende de KULAK in 2017 onder het TECOL-project Edulab, waarbij o.a. ingezet wordt op multilocatieleren. In samenwerking met IMEC en Televic, Barco en 3 secundaire scholen werd ondertussen ook  een remote en virtual classroom opgezet. Afstandsleren is uiteraard niet nieuw: webinars, Skypen met een Tanzaniaanse prof of uitwisselingen met andere studenten. Het zijn zaken die vooral in het hoger onderwijs voorkomen en die nu ook mogelijk dienen te landen in ook het secundair en het lager onderwijs.

“Het voornaamste doel van multilocatieleren is om voor studenten, hoewel ze op locatie de les bijwonen, een context te scheppen alsof ze effectief in de les zitten,” staat er te lezen op de website van KULAK. We hebben het dan over afstandsleren 2.0: een aantal leerlingen zitten fysiek in de les, terwijl de andere leerlingen inbellen en op grote schermen achteraan de klas te zien zijn. Ze kunnen naast meevolgen, ook actief mee interageren in de les en zelfs groepsopdrachten mee doen.

Ik hoorde mezelf en jullie ook al denken: “Wauw erg knap, moet echt wel tof zijn, maar is het ook wel beter?”  Dit hebben ze nu gelukkig onderzocht en op 22 mei lichten ze de onderzoeksresultaten toe.

Ik geloof heel hard dat ICT ons leren en onderwijs kan versterken, maar we moeten echt aan de slag met innovatie en out-of-the-box denken, zodat er nieuwe vormen van leren ontstaan. Innoveren in ICT verwacht ook innovatie op het vlak van didactiek en daar zullen de resultaten uit dit onderzoek zeker bij helpen.

Het Lecture+ project onderzocht in welke mate leerlingen betrokken blijven bij lessen die ze van op afstand volgen.

We weten al langer uit onderzoek dat de effecten van onderwijstechnologie eerder bescheiden zijn en soms ook niet beter dan de effecten bij niet technologisch gerelateerde lessen (e.g. Tamin, Bernard, Borokhovski, Abrami & Schmid,2011; Escueta, Quan, Nickow & Oreopoulus,2017). 

Het is duidelijk dat een leerkracht, waarbij de leerlingen aan de lippen hangen omdat hij een meester is in het vertellen, niet vervangen kan worden door een YouTube-filmpje. En een mindmap blijft een mindmap, of die nu op papier of op de laptop staat. ICT implementatie levert dus enkel grote leerwinst op als het een nieuwe vorm van leren kan bieden en als er geleerd wordt hoe je als leerling hiermee moet omgaan.

Dit kwam ook naar voor uit het Lecture+ onderzoek: leerlingen weten nog niet goed hoe ze zich moeten gedragen tijdens dergelijke afstands-sessies. Zo werd de chatfunctie verkeerdelijk ingeschat en verschenen dingen in de chat die er waarschijnlijk niet zouden instaan mochten de leerlingen weten dat de leerkracht meeleest ;-).

Aan de andere kant is er wel een verhoogde vorm van motivatie te meten, maar die is ook sterk variabel. Vooral de hybride manier van lesgeven is het moeilijkste om iedereen betrokken te krijgen.  Hoewel de leerkracht bij het volledig afstandsleren zich wel heel betrokken voelde bij de les. Barco zet daarom ook nog sterk in op het verbeteren van de technologie om de betrokkenheid te vergroten. Zo experimenteren ze momenteel volop met camera’s die de leerkracht volgt in zijn bewegingen door de klas. Ook evalueren van op afstand is iets dat mee dient te evolueren met de nieuwe technieken.

Er werd ook onderzocht wat technologie kan betekenen voor contactonderwijs waarbij samenwerking centraal staat.

Zo zien we in het onderzoek o.a. dat schermdelen (andere leerlingen laten zien wat je doet en wat je noteert) zorgt voor een betere kwaliteit van samenwerking en tot beter leren Zowel tijdens een groepswerk of een les zorgt het delen van notities ervoor dat je als leerling de leerstof beter vast hebt. Lecture+ gaf ook duidelijk aan dat leerlingen het scherm delen missen wanneer we het gewoon zijn en het ineens wegvalt.

TIP voor de leerkracht:

Het inzetten van educatieve technologie rendeert het beste vanuit het stellen van een sterke onderzoeksvraag, maar enkel indien deze gevolgd wordt door een verdiepende les van de leraar. Wanneer er wordt ingezet op een goede onderzoeksvraag, zorgt een instructiemoment achteraf ervoor dat de opgedane kennis verankerd blijft in het lange termijn geheugen.

Wil je meer weten over het onderzoek, dan kan je op 22 mei zelf gaan luisteren naar de resultaten. Ik zal er zelf ook zijn om er een debat te modereren over ‘hoe technologie implementeren op de school’.

Wist je trouwens dat je het lab ook kan huren? Ik kijk er zelf alvast naar uit om er het komende jaar enkele sessies te geven…

Joris Van Waes

Interesse voor een adviesgesprek, lezing of workshop over dit thema? Contacteer ons op info@schoolmakers.be