Het M-decreet in Ghana en Thailand

06 januari 2018

Jan Royackers vertegenwoordigde Schoolmakers op LICE 2017, the London International Conference on Education, en brengt in een reeks blogs verslag uit van zijn internationale ontmoetingen.

Hij was klein, tenger, bij momenten bijzonder kwetsbaar en zelfs emotioneel, maar op elk moment groots in moed en dapperheid. Ik heb het over Joseph Agbenya, professor aan de Monash Universiteit in Australië. Joseph is van Ghanese afkomst, en voert wereldwijd onderzoek naar inclusief onderwijs. Daarbij schuwt hij geen taboes, hoe pijnlijk ook. Maar op één vlak is hij onverzettelijk: zijn diepgewortelde geloof in de emancipatorische kracht van ons onderwijs en de kracht van het leren van elkaar.

 

Het M-decreet is geen Vlaams verschijnsel.

Het M-decreet, het decreet dat Maatregelen voorziet voor leerlingen met een beperking, is geen typisch Vlaams verschijnsel. Het is een lokale concretisering van het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (2006). Vanaf 2006 volgde een wereldwijde golf aan landen die het verdrag ratificeerden. De VN-lidstaten worden verondersteld om het verdrag te verankeren in nationale wetgeving.

Zo ook Ghana. In 2016 keurde het land wetgeving goed die voorziet in inclusief onderwijs voor mensen met een handicap. Op papier dan toch. Joseph Agbenya, professor aan de Monash Universiteit in Australië, trok op onderzoek naar zijn geboorteland Ghana. Hij ging op onderzoek naar het antwoord op twee vragen:

1. Hoe houden scholen rekening met de toekomst van leerlingen met een beperking?

2. Welke pogingen worden ondernomen om leerlingen met een beperking te leren functioneren in de wereld waarin ze nu leven?

Op basis van zijn onderzoek in 2 grote steden in Ghana, onderscheidde hij 3 categorieën van scholen. Bereid je voor. Hier word je niet meteen vrolijk van.

1. Zoo – scholen

In deze scholen worden leerlingen met een beperking behandeld als dieren. Ze krijgen soms iets toegeworpen. “Soms doen mensen hen iets aan”. Ze bestaan en worden in leven gehouden, vaak ontdaan van hun menselijke waardigheid. Mensen staren hen soms van op straat aan door de tralies van hek schoolhek, vandaar de benaming “zoo-scholen”.

2. Gestoorde ontwikkeling

De 2^e categorie van scholen behandelt deze leerlingen alsof ze gestoord zijn. Ze worden aanzien als bezeten, als heks. Ze krijgen het puur noodzakelijke, of soms krijgen ze overdreven veel aandacht om andere leerlingen te tonen waartoe hekserij kan leiden.

3. Onzekere toekomst

In deze categorie scholen worden leerlingen met een beperking gewoon in de klas opgenomen. De school vindt het haar taak om hen basisvaardigheden bij te brengen. Er is echter geen specifiek plan voor de toekomst van deze jongeren. Zo zitten 18-jarigen soms jaren aan een stuk met 7-jarigen in de klas. Deze categorie jongeren verlaat vaak uiteindelijk de school zonder enig perspectief.

Conclusie van professor Agbenyega: het is moeilijk om via wetgeving een manier van denken op te leggen aan mensen. Daarvoor is meer nodig.

 

Onderzoek in Thailand en Australië

Hij ging verder. Ook in Thailand ging hij na hoe het inclusief onderwijs georganiseerd. Ook daar merkte hij dat vele denkbeelden over leerlingen met een handicap ingegeven werden door religieuze, culturele en traditionele ideeën.

Dankzij een Internationaal Fonds kon hij een lerende gemeenschap opzetten waarbij 16 Thaïse leraren op stage konden naar Melbourne, in enkele scholen die er bijzonder goed in slagen om inclusief onderwijs aan te bieden.

Na intensieve mentoring, uitwisseling en stage merkte hij dat deze leraren een transformatie hadden doorgemaakt op drie belangrijke vlakken.

Op de eerste plaats werd hun manier van denken over leerlingen met een handicap niet meer ingegeven door traditionele, religieuze en culturele ideeën, maar door wetenschappelijke inzichten. Ze zagen leerlingen met een handicap niet langer als reïncarnaties van personen die slecht hadden geleefd. Ze zorgden ook niet langer voor deze leerlingen om zelf een slechte reïncarnatie te voorkomen. Ze deden dit omdat deze leerlingen een wetenschappelijk verklaarbare beperking hadden die je kan compenseren door de omgeving aan te passen.

Op de tweede plaats werden ze niet langer geplaagd door onzekerheid en angst om iets verkeerd te doen, maar voelden ze de moed om hiermee aan de slag te gaan, en voelden ze dat ze ook collega’s in Thailand mee konden krijgen in deze manier van handelen.

Als derde bleken ze afgestapt te zijn van een kijk op lesgeven die sterk gericht was op de individuele leerkracht. Ze zagen grote kansen in het idee van interprofessionele netwerking.

Joseph Agbenyega is er sterk van overtuigd dat lerende netwerken wérken. Er zijn welk enkele belangrijke randvoorwaarden die volgens zijn onderzoek in acht moeten genomen worden:

• de verschillende partijen moeten openstaan om van elkaar bij te leren
• de partijen moeten elkaar behandelen vanuit gelijkwaardigheid
• de verschillende partijen moeten willen handelen in functie van wat het beste effect bij de leerling oplevert.

Op het einde van de lezing vroeg ik Joseph Agbenya naar een boodschap voor Vlaamse leerkrachten. Zie hier zijn bijdrage:

Meer informatie over professor Joseph Seyram Agbenyega en zijn boeiende onderzoek vind je hier: https://www.researchgate.net/profile/Joseph_Seyram_Agbenyega.

Jan Royackers
jan@schoolmakers.be

Deze blog verscheen ook op de website van Leren Differentiëren, een e-course voor leraren secundair onderwijs die zich willen verdiepen in differentiatie.