Wat is gedifferentieerd evalueren?

08 februari 2019

Gedifferentieerd evalueren houdt in dat je leerlinggericht evalueert op die vlakken waar dat relevant is.

Hieronder lees je enkele voorbeelden die dit concreet maken. Maar eerst dit: om gedifferentieerd evalueren goed te kunnen plaatsen, helpen deze vijf inzichten.

  • Formatief en summatief evalueren, dat zegt iets over de functie van evaluatie. Evalueren is meer dan beoordelen alleen. Evaluatie is evengoed bedoeld om te begeleiden en te oriënteren. Kortom: een goede evaluatiepraktijk doet leerlingen leren, velt een oordeel over hun prestaties in functie van bepaalde doelen én zorgt ervoor dat ze beter en doordachter keuzes maken. Een uitstekend vertrekpunt rond formatief evalueren vind je hier.
  • Met ‘gedifferentieerd’ bedoelen wij als Schoolmakers: evaluatie die inspeelt op de diversiteit onder leerlingen. Diversiteit bekijken we ruim. Het gaat om al die verschillen en gelijkenissen tussen leerlingen die het leren en lesgeven beïnvloeden. Wie differentieert, aanvaardt diversiteit onder leerlingen als de norm, als uitgangspunt. Onderaan deze blog lees je hoe we dat concreet maken.
  • Niks bepamperen of vertroetelen. Wij gaan voor hoge inzet, presteren naar best vermogen en uitgedaagd worden. Tegelijk pleiten we voor ondersteuning om de norm te halen, voor variatie in evaluatievormen en voor het vergelijken van je prestatie met je eigen vorige prestatie. Kritisch voor gemiddelden, dus.  ‘De lat hoog’ in combinatie met eerlijke kansen om te tonen wat je (nog niet) kan.
  • Twee codewoorden: doelgerichtheid en feedback. Het internet staat vol prachtige evaluatievormen. Maar zonder doelgerichtheid zijn dat lege dozen. Wat is het precies dat jouw leerlingen moeten (willen) bereiken? Wat feedback betreft: er zijn boeken over volgeschreven intussen. Mensen komen pas tot leren dankzij gerichte informatie over hun eigen leerproces. Start je leestocht bijvoorbeeld hier of beluister deze podcast over feedback aan leerlingen.
  • Voor veel leerlingen staat evalueren gelijk aan stress, saaiheid en/of geklaag en gezucht. In het slechtste geval verwordt evaluatie tot leerstof afhaspelen of uitgespuwd, om het daarna te vergeten. Gedifferentieerd evalueren is onderdeel van een brede kijk op evaluatie. Breed evalueren is omvattend: competenties in kaart brengen, leerlingen actief betrekken, diverse evaluatievormen gebruiken, meerdere beoordelaars inzetten, … Breed evalueren zorgt ervoor dat onze evaluaties nog  duurzamer, motiverender en efficiënter zijn. Voor leerlingen én leerkrachten. Verken hier het Klasse dossier over Anders Evalueren of verdiep je met dit artikel in de basisprincipes van Breed Evalueren.

Als Schoolmakers hanteren we een model met drie eenvoudige vragen die je als leraar helpen om in te spelen op de relevante verschillen onder leerlingen, zowel bij differentiatie als bij evaluatie:

Wat kunnen de leerlingen? => competenties

Het gaat om meer dan inspelen op louter cognitieve competenties. Het gaat evengoed om metacognitie, psychomotoriek, sociale competenties, …

Voorbeeld 1

Evaluatie als startpunt gebruiken voor differentiatie: een leraar Frans neemt aan het begin van een lessenreeks over de Franse tijden een test af om per leerling te bekijken wat er is blijven hangen van het vorige jaar. Hij voorziet zowel herhalingsoefeningen die teruggrijpen naar het jaar ervoor, basisoefeningen en uitbreidingsoefeningen.

Voorbeeld 2

Muziekleraar Erik Schrooten daagt zijn leerlingen uit om hun artistieke competentie door te ontwikkelen in vier mogelijke richtingen: kwaliteit, zelfstandigheid, complexiteit en uniciteit. Geen lineaire leerlijn, wel artistieke uitdaging. Benieuwd? Volg hier de blog van Erik.

Voorbeeld 3

In een portfolio werken twee wetenschapsleerkrachten diverse soorten opdrachten uit met doelen op verschillende kennisniveaus. De taxonomie van Bloom biedt een nuttig houvast. Hier vind je een mooi overzicht.

Wat willen de leerlingen? => voorkeuren

Inspelen op voorkeuren kan de motivatie van leerlingen doen toenemen. Zowel op strategisch vlak (het ‘hoe’) als op inhoudelijk vlak (het ‘wat’) kan je leerlingen aan het stuur van hun eigen leerproces zetten, waarbij we wel een gezond evenwicht bewaken. Het is ook belangrijk dat we leerlingen ‘stretchen’ en toeleiden naar nieuwe inzichten en concepten.

voorbeeld 4

Gilberte Verbeeck geeft wiskunde. In de derde graad kiezen haar leerlingen wanneer hun ‘kleine toetsen’ meetellen of niet. Elke leerling maakt elke toets. Maar leerlingen kiezen zelf vanaf welke score deze toets ook meetelt als rapportcijfer.

voorbeeld 5

Een joker naar keuze inzetten voor een evaluatiecriterium dat je graag dubbel laat tellen. Of net het omgekeerde: een joker inzetten op iets waar je onzeker over bent. Bijvoorbeeld bij een spreekbeurt.

Over ‘keuzevrijheid geven aan leerlingen’ lees je hier meer.

Wat hebben de leerlingen nodig? => ondersteuningsnoden

Wat heeft een leerling nodig om volwaardig te kunnen deelnemen aan de evaluaties én op een faire manier te tonen wat ie weet en kan?

voorbeeld 6

Ondersteuning kan erg divers zijn. Denk aan duidelijke structuur, talige ondersteuning of voorleessoftware, voldoende beweging of voldoende tijd. We kunnen veel leren uit het evalueren van meertalige leerlingen.

Vooraleer we allerlei uitzonderingen inlassen, loont het de moeite om door variatie in te spelen op diverse ondersteuningsnoden. Wij zijn van oordeel dat ondersteuning in het bereiken van leerdoelen afbouwend dient te zijn in de tijd wanneer het kan, tenzij de leerling kampt met een zware leer- of ontwikkelingsstoornis. Leerlingen onnodig afhankelijk maken of houden, daar wordt niemand beter van.

Saskia Vandeputte

– Interesse voor een adviesgesprek, lezing of workshop over dit thema? Contacteer ons op info@schoolmakers.be

– Op zoek naar meer voorbeelden? Hier vind je tien manieren om gedifferentieerd te toetsen.
– Abonneer je nu op de e-course Leren Differentiëren en volg de blog.
– Inspiratiebron voor deze blog: het artikel ‘Differentiatie in de klas, differentiatie op de toets?’ van Fauve De Backer en Jan Royackers.

 

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten, publicaties en verhalen?

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Schoolmakers begeleidt leer- en veranderprocessen in scholen, van kleuter- tot volwassenenonderwijs. Wij werken nauw samen met raden van bestuur, directies, leerkrachten, leerlingen, oudercomités, pedagogisch begeleiders, ... Wij leveren maatwerk.

Volg ons op Twitter @Schoolmakers
Twitter feed is op dit moment niet beschikbaar.
Schoolmakers op Facebook Schoolmakers op Youtube
Schoolmakers CV, Dorpsstraat 1, BE-3020 Winksele - info@schoolmakers.be © 2024 Schoolmakers - Disclaimer & Privacy - Verkoopsvoorwaarden

Website door rubenvaes.be