Oplossingsgericht coachen

Omschrijving

Ideaal om op een cocreatieve manier een uitdaging aan te pakken met een ganse groep, team of organisatie.

Essentieel voor de methode is de focus op:

• De oplossing (in plaats van het probleem)
• Reeds bereikte successen (in plaats van missers en het falend optreden)
• Competenties en mogelijkheden (in plaats van zwakten en beperkingen)
• Successen (in plaats van probleemanalyses)
• Stap voor stap (in plaats van de grote sprong)

Werkwijze

Grofweg kan je oplossingsgericht coachen opdelen in vijf stappen.

1. Verhelderen van de veranderbehoefte.
   Onderzoek de verwachtingen rond de coaching. Bijvoorbeeld: wat zou een goede uitkomst van deze sessie kunnen zijn?
2. Succesdefinitie verkennen.
   Hoe ziet de gewenste situatie eruit? Wat is er dan veranderd, wat doen ikzelf en de anderen anders? Wat zijn daarvan de effecten? Met zulke en anderen vragen help je om de focus te verschuiven van het probleem naar de mogelijke oplossingen.
3. Positieve uitzonderingen benoemen.
   Als oplossingsgerichte coach ga je ervan uit dat een probleem zich nooit vierentwintig uur per dag of zeven dagen op zeven voordoet. Informatie over uitzonderingen, zelf door de betrokkene(n) gecreëerd in het verleden, helpt strategieën te ontwikkelen om problemen aan te pakken in de toekomst.
4. Stap vooruit.
   Wat zijn de eerste nuttige stappen om de gewenste situatie te realiseren? Welke concrete acties horen bij die stappen? Ga ervan uit dat het zetten van kleine stappen een sterke tactiek is. Kleine stappen hebben unieke voordelen ten opzichte van (te) grote stappen. Kleine stappen zijn makkelijker te zetten en brengen geen grote risico’s mee. De effecten zijn snel zichtbaar en werken daardoor erg motiverend.
5. Voortgang monitoren
   Eens de betrokkenen zich verbonden hebben tot het zetten van een eerste stap (met bijbehorende acties), heb je de taak om de acties in verband te houden met de gewenste situatie.

Sterke punten

• Veel organisaties ervaren de oplossingsgerichte methode als erg verfrissend vanwege de focus op de positieve toekomst in plaats van het negatieve verleden.
• Je kan de methode zowel stap voor stap toepassen als er bepaalde aspecten uit isoleren. Deze erg krachtige vraag kan je los van eender welk stappenplan gebruiken.

Aandachtspunten/tips

• Wees je bewust van je mentale houding, of het nu om een informele of meer formeel met coaching gaat. Die weerspiegelt zich in je manier van interageren met de gecoachte(n) en kan je vatten in zeven principes:
  • Stel je eigen oordelen uit en huldig de gedachte “op zich is niets goed of slecht is, alleen het denken maakt het zo” (ontleend aan Hamlet van Shakespeare)
  • Observeer aandachtig
  • Verplaats je empathisch in de leefwereld van de gecoachte(n)
  • Erken de belevingen en opvattingen van de gecoachte(n)
  • Waardeer wat al positief aanwezig is
  • Focus op de toekomst
  • Balanceer tussen sturing en ruimte geven voor zelfsturing
• Oplossingsgericht coachen impliceert niet dat je bezorgdheden, wrevels of kritieken uit de weg gaat. Wanneer die naar boven komen ga je die ook beluisteren en erkennen, zonder evenwel tot een analyse over te gaan.
• Ga aan de slag met oplossingsgerichte vragen
  • Voordat we beginnen, mag ik je vragen: wat gaat er al (een beetje) beter?
  • Wat is er beter gegaan tussen het moment dat jullie besloten dat er iets moest veranderen en nu?
  • Wat willen jullie dat het resultaat wordt?
  • Wat willen jullie bereiken?
  • Wat willen jullie dat er straks beter gaat?
  • Wat maakt dat jullie zo goed zijn in…..
  • Welke sterke kanten hebben jullie ingezet bij…
  • Stel, het probleem is opgelost.. wat gaat er dan beter, en wat nog meer?
  • Wat valt anderen op als de situatie is opgelost?
  • Wat zien jullie jullie zelf doen als het probleem is opgelost?
  • Hoe willen jullie dat de situatie wordt?
  • Wat willen jullie dat er in de plaats van het probleem komt?
  • Wat van wat werkt zouden jullie meer kunnen doen?
  • Wanneer is het probleem minder aanwezig?
  • Wat zeggen anderen dat werkt?
  • Hoe hebben jullie die verbetering voor elkaar gekregen?
  • Wat van wat jullie hebben geprobeerd werkte, al was het maar een beetje?

Meer informatie

• Banninck. F. (2006). Oplossingsgerichte vragen. Handboek oplossingsgerichte gespreksvoering. Amsterdam: Peason Education Benelux.
• Kim Berg, I., & Szabó, P. (2006). Oplossingsgericht coachen. Zaltbollem: Thema
• Larock, Y., & Vanderheijden, F. (2016). Oplossingsgericht coachen van schoolteams. Impuls 47(1), p. 10-20.
• www.ilfaro.be/nl/wat-sf