Zelfs de bevlogen leerkracht die vanuit een diepe passie een half uur aan het woord is voor een grote groep leerlingen, kan op dat moment volop aan het differentiëren zijn.
Vaak roept het woord “differentiatie” het doembeeld op van een klas waarin elke leerling aan zijn of haar individuele opdracht werkt. Dat is een bijzonder enge invulling.
Het kan veel breder, gevarieerder en boeiender.
Differentiëren moet effectief zijn. Anders kunnen we het beter laten. Vraag is natuurlijk welk effect we willen. Deze voorbeelden maken het gewenste effect tastbaar.
Mevrouw Pérez geeft Latijn in de eerste graad. Na 20 jaar voor de klas weet ze dat weinig twaalfjarigen vlot woordenlijsten uit het hoofd leren. Laat staan de liefde voor haar vak voelen. Haar motto: leren mag lastig zijn, zolang elke leerling ook genoeg succes ervaart. Ze wilt dat leerlingen ontdekken wat voor hen werkt*.
Hoe hard ze ook het goede voorbeeld geeft door taalrijke lessen, ze merkt dat leerlingen soms nog het best van elkaar leren.
Vanaf midden september organiseert ze daarom carrousselgesprekjes. Leerlingen tonen elkaar in wisselende duo’s hoe ze woordjes leren. Er wordt gezongen, gesprongen en getekend… Mevrouw Pérez daagt haar leerlingen uit om tegen de kerstvakantie antwoorden te hebben op deze vragen: wat helpt mij om woordjes te leren? Wat kan ik doen als ik merk dat mijn aandacht afneemt? Welke truukjes pas ik toe voor de allermoeilijkste woorden?
Al enkele jaren op rij gedragen de leerlingen van 6 wetenschappen-wiskunde zich vanaf januari bijzonder tam. De leerstof daagt de meesten nog amper uit en de vrijheid van het hoger onderwijs lonkt. Twee collega’s fysica en biologie slaan de handen elkaar. Vanaf volgend schooljaar clusteren ze gedeeltelijk hun uren en staan ze af en toe parallel.
Samen zetten ze enkele wetenschappelijke uitdagingen om in vijftien opdrachten waarin alle leerdoelen bereikt zijn.
De leraren maken dan ook een overzicht van de instructiemomenten die worden gegeven. Leerlingen plannen deze opdrachten zelf, én kiezen of ze een opdracht alleen maken, per 2 of met instructie van de leerkracht.
Al enkele jaren op rij gedragen de leerlingen van 6 wetenschappen-wiskunde zich vanaf januari bijzonder tam. De leerstof daagt de meesten nog amper uit en de vrijheid van het hoger onderwijs lonkt. Twee collega’s fysica en biologie slaan de handen elkaar. Vanaf volgend schooljaar clusteren ze gedeeltelijk hun uren en staan ze af en toe parallel.
Samen zetten ze enkele wetenschappelijke uitdagingen om in vijftien opdrachten waarin alle leerdoelen bereikt zijn.
De leraren maken dan ook een overzicht van de instructiemomenten die worden gegeven. Leerlingen plannen deze opdrachten zelf, én kiezen of ze een opdracht alleen maken, per 2 of met instructie van de leerkracht.
Achiel geeft al 30 jaar geschiedenis in de derde graad ASO en TSO. In zijn vrije tijd gidst hij toeristen in Leuven. Aan het begin van elk hoofdstuk inventariseert hij de vragen die het thema bij de leerlingen oproept. Daarna gaat hij aan het vertellen. Hij is een bevlogen redenaar.
Aan het begin van de les noteert hij de vragen van de leerlingen op het bord. Tijdens zijn betoog verwijst het telkens expliciet naar deze vragen en doorstreept ze wanneer ze aan bod zijn gekomen.
Op de eindtoets laat hij elke leerling zijn/haar persoonlijke vraag noteren én verwacht hij een doordacht antwoord. Afwisselend laat hij de leerlingen ook zelf een antwoord opzoeken en dat presenteren aan de klasgenoten. “Op een pedagogische studiedag over twee jaar geleden, kreeg Achiel eindelijk te horen dat zoiets prima werkt. Er zijn een paar jongere collega’s in zijn lessen komen kijken.”
Deze voorbeelden tonen aan dat differentiëren de kern van ons onderwijs raakt: de diversiteit onder leerlingen benutten zodat nog meer leerlingen nog meer leren. Differentiëren stelt het leren centraal, vertrekkend vanuit de beginsituatie van de leerlingen, gericht op het bereiken van leerdoelen. Het overstijgt daarmee de discussie van leerlinggericht versus leraargericht onderwijs.
Differentiëren kan op ontelbaar veel manieren. De basisgedachte is dat je lessen ontwerpt die inspelen op diverse competenties, ondersteuningsnoden en voorkeuren van leerlingen.
Zonder jezelf als leraar te verliezen in 24 variaties op dezelfde toets of eindeloze administratie voor ieders individuele leerweg. Wie die basisgedachte beet heeft, kan zijn of haar meesterschap botvieren.
Net dat is wat we met onze e-course Leren Differentiëren beogen. Een meester worden in het differentiëren en elke leerling tot diepgaand leren te krijgen.
Van achter jouw computer en al doende voor de klas. Op jouw tempo. Met een eenvoudig model en bouwstenen om je bagage te vergroten en praktijkvoorbeelden om je te inspireren. Zodat – morgen al – je lessen nog gedifferentieerder zijn. Geef hier je mailadres op & krijg als eerste het nieuws over de lancering van onze e-course aan voordeeltarief.
Alle gedachten, vragen of suggesties zijn welkom op
info@lerendifferentieren.be
Jan en Saskia
