Professioneel professionaliseren
17 januari 2024
Snel en efficiënt differentiëren door keuzes aan te bieden
Afbeelding uit het boek “Binnenklasdifferentiatie realiseren in de praktijk”.
Het is niet altijd evident om als leerkracht je onderwijs af te stemmen op al de verschillen in leren tussen de leerlingen. Ze verschillen namelijk op ontelbare vlakken. Bovendien heeft de leerkracht ook niet altijd de tijd en gelegenheid om zijn of haar leerlingen goed te leren kennen. Terwijl differentiatie door in te spelen op individuele verschillen tussen leerlingen in leerbehoefte en leervermogen er net voor kan zorgen dat leerlingen meer gemotiveerd en meer betrokken zijn in de les.
Mijn favoriete vorm van differentiatie is dan ook keuze differentiatie! Door leerlingen keuzemogelijkheden aan te bieden, kiezen ze zelf voor datgene dat aansluit bij hun interesses en leervoorkeur. De leerkracht differentieert dan zonder zelf veel extra inspanningen te moeten doen. Daarnaast behoudt de leerkracht nog steeds controle door zelf de keuzeopties aan te reiken.
Tien voorbeelden hoe keuzedifferentiatie er kan uitzien:
- Leerlingen mogen bij een individueel werk of groepswerk kiezen hoe ze hun werk voorstellen aan de klas: een korte video, een presentatie, een poster enzovoort. Ze krijgen enkele richtlijnen mee zoals bijvoorbeeld de lengte van de presentatie, maar krijgen keuzevrijheid in hoe ze de presentatie vorm geven. Op deze manier kunnen leerlingen hun eigen sterktes benutten. Bovendien krijgen ze zelf een variatie aan presentatievormen voorgeschoteld door hun medeleerlingen, wat op zijn beurt ook het leren bevordert.
- De meest gekende vorm van keuzedifferentiatie die al goed geïmplementeerd is allicht de literatuurlijst die in taalvakken wordt gebruikt. In plaats van verplichte lectuur op te leggen, geeft de leerkracht een keuzelijst of laat die zelfs vrije keuze bij het lezen.
- Er zijn theorie- en praktijkonderdelen binnen een vak. Leerlingen moeten tijdens het semester minstens één theorie-opdracht voltooien en één praktijkopdracht. Voor de derde opdracht mogen ze echter kiezen of ze een praktijk gerelateerde opdracht of theoretische opdracht maken. Zo kunnen ze zich verdiepen in datgene waarin ze verder willen.
- Groepswerk speelt al enkele jaren een grote rol binnen ons onderwijs. Van de kleuterklas tot de universiteitsbanken. In elke onderwijsvorm laten we leerlingen samen werken. Maar wat als sommige nu éénmaal beter individueel werken? Geef de leerlingen de keuze of ze een opdracht individueel, in duo of in groep willen maken. Eventueel kan je als leerkracht minimumvereisten opleggen per keuze zodat de werklast evenredig verdeeld is voor elke optie.
- Ook binnen wiskunde en wetenschappen kan de leerkracht inspelen op leerlingen hun interesses. Bijvoorbeeld bij het leren berekenen van oppervlakte, omtrek, volume en inhoud kan de leerkracht leerlingen de keuze laten tussen het Antwerps sportpaleis (cultuur voorbeeld) of het Koning Boudewijn stadion (sport voorbeeld) om mee aan de slag te gaan.
- Keuzedifferentiatie is ook perfect mogelijk bij evaluatie. De leerkracht kan bijvoorbeeld zes vragen voorzien en de leerlingen de opdracht geven er vijf te beantwoorden. Ze mogen dan zelf één vraag schrappen. Iedereen krijgt dezelfde keuze dus de evaluatie verloopt eerlijk.
- Bij werkvormen zoals probleemgestuurd onderwijs of casussen is het aangeraden om meerdere casussen/situaties aan te bieden en leerlingen te laten kiezen welke ze willen uitwerken.
- In het contractwerk worden keuze opdrachten voorzien waaruit leerlingen mogen kiezen om ze te maken. Tijdens de wekelijkse keuze uren mogen ze hier zelfstandig aan werken.
- En nu eens een concreet voorbeeld. Leerlingen moeten belangrijke historische figuren uit de klassieke oudheid bespreken. Ze mogen zelf uit een lijst kiezen welke ze bespreken. Deze figuur mogen ze voorstellen aan de hand van een sociaal media profiel naar keuze. Welke foto’s zou Julius Caesar hebben op zijn instagram account? Of wat zou Socrates getweet hebben? Of zou Spartacus tiktok filmpjes gemaakt hebben van zijn slavenopstand?
- Aangezien groepswerk toch echt wel vaak plaatsvindt, nog een voorbeeld. Binnen groepswerk voorziet de leerkracht verschillende rollen. Elke leerling kiest welke rol hij/zij wenst op te nemen binnen de groep. Tip: voorzie altijd een extra rol dan er groepsleden zijn, zodat iedereen ook werkelijk een keuze heeft. En een tweede tip: bij meerdere groepsopdrachten kan de leerkracht zeggen dat ze een andere rol moeten kiezen dan hun vorige rol bij de laatste opdracht.
Kortom het aanbieden van keuzes kan op verschillende vlakken gebeuren. Dit kan gaan over leerlingen hun interesses, maar ook over hun vaardigheden of hun leerprofiel. Het kan gaan over het verloop van de les, de inhoud van de les, de uitvoering tijdens de les en zelfs de evaluatie. De (keuze)opties zijn eindeloos!
Esther Gheyssens
| Schoolmakers biedt verschillende sessies aan rond differentiëren. Dit kan gaan van een interactieve lezing, een kennismakingsessie met differentiatie tot een workshop. Zowel éénmalige sessies als langdurige trajecten om verankering op school te bevorderen zijn mogelijk. De sessie wordt steeds afgestemd op de noden van de school. Het aanbod rond differentiatie wordt steeds afgestemd op de doelgroep en staat open voor kleuteronderwijs, lager onderwijs, secundair onderwijs, volwassenenonderwijs en hoger onderwijs. Wens je meer informatie rond een sessie over differentiatie? Laat het ons weten via esther@schoolmakers.be |
Bronnen:
Struyven, Gheyssens, Coubergs, De Doncker, & De Neve (2019). Binnenklasdifferentiatie in de praktijk. Ieders leer-kracht realiseren. Leuven: Acco
Tomlinson, C.A., & McTighe, J. (2006). Integrating Differentiated Instruction. Understanding by Design. Alexandria: ASCD.
Recente posts
-
-
Brochure Trajecten Effectief Schoolleiderschap 17 augustus 2023 -
Samen school maken met KABOT! 29 juni 2023 -
Het Schoolmakers krantje 16 juni 2023
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten, publicaties en verhalen?
Schrijf je in op onze nieuwsbrief