7 tips voor het verwelkomen van leerlingen met een vluchtverhaal in je klas

15 juni 2022

Met een groot hart en met handen en voeten, staan jullie allemaal steeds opnieuw klaar om leerlingen op te vangen, te integreren, te laten leren. Vaak ook met de handen in het haar: wanneer het moeilijk blijkt, wanneer je je zorgen maakt, wanneer je ondanks al je moeite weinig vooruitgang ziet of wanneer je het gevoel hebt vast te lopen.

Leerlingen met een vluchtverhaal op elk moment van het schooljaar in je klas verwelkomen, is geen evidentie. Deze leerlingen spreken een andere taal en hebben daarnaast ook vaak een stevige rugzak, gevuld met emotionele, psychische en eventueel fysieke moeilijkheden. Ook culturele verschillen bemoeilijken soms de integratie. Aan de andere kant komt de wereld op die manier wel echt ín de klas en kunnen jij en je leerlingen hier zowel iets positiefs betekenen voor een ander, als ook de wereld leren kennen vanuit de ogen van een ander kind. 

Hier volgen een aantal tips die jou hierbij kunnen helpen. 

• Bekijk hen in de eerste plaats als kinderen. Ook al zijn deze kinderen gevlucht, het blijven kinderen. Kinderen zijn krachtig en wendbaar, ze wennen veel sneller dan volwassenen aan nieuwe situaties. Net als andere kinderen willen deze kinderen ook spelen, groeien, leren, zich ontwikkelen én erbij horen. Wees niet te bang om fouten te maken. Geef hen de ruimte om te ontdekken en te spelen en zorg voor duidelijke grenzen. Behandel de leerling zo gewoon mogelijk, afwijkend aanpak bevestigt het gevoel anders te zijn, er niet bij te horen. 

• Verwelkom de leerling en geef hem/haar meteen een plek in de groep. Zorg dat je de naam van de leerling zo juist mogelijk uitspreekt en maak tijd om alle namen te leren kennen. Maak ook visueel duidelijk dat deze leerling een plek heeft in de klas: een naam bij de kapstok, de verjaardagskalender… deze kleine dingetjes kunnen het gevoel erbij te horen, versterken. Als iedereen in jouw klas een rood bakje heeft met schrijfgerief en die ene leerling een blauw, dan kan dat lastig zijn. Screen je klas en haal zaken eventueel door elkaar. Zorg bijvoorbeeld voor allemaal verschillende bakjes, zodat die nieuwe leerling niet overal ‘afwijkt’. 

• Zorg voor duidelijkheid, structuur en voorspelbaarheid. Voor deze leerlingen zijn heel veel zaken uit hun dagelijkse routines veranderd. Ze wonen op een andere plek, soms met andere mensen, het ontbijt smaakt anders, het weer voelt anders, de weg naar school is anders.Het helpt wanneer je zorgt voor herkenbaarheid. Geef de leerling een rondleiding, zorg voor een dagindeling, eventueel met pictogrammen. Maak gebruik van routines en rituelen die terugkomen en rust geven in de klas. Herhaal de informatie vaak en speel hier proactief op in. Je hoeft dit ook niet alleen te doen! Duid bijvoorbeeld een buddy aan in de klas, een medeleerling die wat extra zorg voor hem/haar draagt, hem meeneemt op de weg van de ene naar de andere les.

• Overbrug het anderstalige! Ook al is ons onderwijs erg talig, we hebben nog zoveel meer mogelijkheden om met elkaar verbinding te maken. Zorg bijvoorbeeld voor muzische activiteiten. Samen aan de slag gaan met muziek of theater, beeldend of bewegend bezig zijn, kan ervoor zorgen dat de leerling zich laat zien en dat er samen gelachen en genoten kan worden. Of wat dacht je van sport en spel? Misschien is een potje voetbal wel net datgene waarbij de nieuwe leerling zich kan uitleven zonder taal en samen met de anderen een ‘ploeg’ kan zijn. Ga op zoek naar de talenten van de leerling en mogelijkheden om die te laten zien. 

• Aandacht voor de groepsdynamiek. Wanneer een nieuwe leerling in je klas komt, al dan niet met een vluchtverhaal, verandert telkens de dynamiek in je groep en worden de groepsfasen (versneld) opnieuw doorlopen. Vriendschappen die al een tijd vastlagen, worden nu wat beproefd en de ongeschreven regels over wat wel en niet kan, komen terug op tafel te liggen. Voor een goede integratie van de nieuwe leerling is heel belangrijk om terug stil te staan bij kennismaking en groepsbevorderende activiteiten te voorzien. Zorg ook voor veel wisselende groepen, zodat de leerlingen onderling door elkaar gehaald worden en de nieuwe leerling een plek krijgt. 

• Verzamel informatie over leerling, maar niet teveel.
  Elke vluchtverhaal is anders. Een vluchtverhaal begint al in het herkomstland. De ene leerling is uit een vrij rustige situatie kunnen vluchten en heeft niet veel gemerkt van de dreiging of moeilijkheden. Een andere leerling is misschien geconfronteerd met gruwelijke oorlogsbeelden. Ook de vluchtervaring kan heel verschillend zijn, sommige leerlingen zijn op een rustige, bijna vakantie-achtige manier naar hier kunnen komen, terwijl anderen een bange vlucht hadden, in gevaarlijke omstandigheden, misschien zelfs zonder ouders. Ook de situatie hier kan erg verschillen: de ene leerling verblijft met zijn gezin bij familie, terwijl de andere misschien in een opvangcentrum zit of erger nog, een tijd op straat heeft geslapen. Probeer in de mate van het mogelijke hier wat informatie over te verzamelen. Doe dit voorzichtig en niet allemaal via de leerling. Het kan namelijk heftige emoties aanwakkeren. Betrek hierin de ouders, de personen die het kind brengen en halen en eventueel de organisatie van het centrum. Op die manier kan je iets beter begrijpen wat er in de leerling omgaat… 

• Wees mild en zorg goed voor jezelf. Verwacht niet van jezelf dat je dit allemaal even ‘fixt’. Dit zijn ernstige menselijke kwesties waarvoor geen modeloplossing bestaat. Het vraagt een rustige empathische basishouding en een hoop geduld. Onthoud dat het mooiste cadeau dat je aan een leerling met een vluchtverhaal kan geven, jouw vriendelijke, betrouwbare, rustige zelve is. Iemand waarbij de leerling tot rust kan komen om op zijn tijd terug te leren en studeren. 

Sara Van Dycke