15 tips om efficiënt en effectief feedback te geven aan je leerlingen

23 januari 2020

Veel feedback geven aan je leerlingen, waardoor ze beter weten wat je van hen verwacht en waar ze nu staan. In deze blog gaan we even dieper in op wat kwaliteitsvolle feedback is, en hoe je daar in je les een plaats aan kan geven.

1. Verduidelijk steeds je lesdoel

Geef aan het begin van de les aan wat de leerlingen zullen kunnen na de les of lessenreeks. Dat biedt leerlingen focus. Bovendien kan je op die manier ook snel feedback geven: “Is deze opdracht gelukt? Dan heb je het lesdoel bereikt. Indien niet, herlees dan eerst de theorie”.

2. Wees concreet. Sturend voor beginners, vragend voor gevorderden

Goede feedback vertrekt niet alleen vanuit concrete doelen, maar verwoordt ook helder waar de leerling nu staat en wat de eerstvolgende stap is. Leerlingen die iets nieuws leren, geef je directieve feedback:

“Ik merk dat je het stappenplan volgde tot hier. Stap 5 heb je overgeslagen. Maak die nu eerst”. Zo breng je beginnende leerlingen sneller tot bij een succeservaring. Dat motiveert meer dan een eindeloze trial and error.

Eens ze wat basis hebben, schakel je over naar tips en hints.  Zijn ze stevig gevorderd, vertrek dan vanuit vragen:

• “Wat heb je tot nu toe gedaan?”.
• “Wat liep daarbij goed?”.
• “Waar ben je op gebotst?”
• “Hoe ben je daarmee omgegaan? Welke andere opties waren er? Vanwaar deze keuze?”
• “Wat ga je nu concreet doen?”

3. Focus op product, proces en zelfsturing

Focus bij het geven van feedback op het eindresultaat dat de leerling je voorlegt, de manier waarop hij/zij het stappenplan doorlopen heeft en de eigen keuzes die hij/zij daarbij gemaakt heeft. Daar heeft de leerling concreet iets aan en het kan een wezenlijk effect hebben op de leerwinst.

Feedback op de persoon (“Jij bent een slimme leerling”) kan voor een effect op het welbevinden zorgen, maar meestal niet op het leerproces.

4. Observaties als feedback

In een les van 50 minuten heb je onmogelijk de tijd om je leerlingen altijd veel feedback te geven. Zijn je leerlingen oefeningen aan het maken, zelfstandig aan het werk of aan een samenwerkingsopdracht bezig?

Observeer hen een kwartier, en breng je observaties onder in een paar relevante categorieën. Leg het werk even stil en focus de aandacht van je leerlingen op je observaties. Laat hen hun eigen werk screenen: waar zitten de goede elementen? Waar kan het nog beter?

5. Feedback op groepsniveau.

Een leerling kan méér doen met je feedback als hij die tijdens het leerproces krijgt, zodat er nog bijgestuurd kan worden. Werken je leerlingen aan een grote opdracht? Werk dan met een tussendeadline, waarop ze hun werk al een keer inleveren. Lees diagonaal door al de opdrachten. Ook hier geef je je belangrijkste observaties mee. Maak eventueel categorieën zoals hieronder. Deel de opdrachten terug uit, deel je feedback met de leerlingen. Laat hen hun werk herlezen en dan 3 zaken uit elke kolom selecteren waar zij extra op gaan focussen.

6. De één-minuut-quiz

Net een stukje theorie achter de kiezen? Belangrijk om toch vinger aan de pols te houden of je leerlingen alles gesnapt hebben. Laat hen gedurende één minuut de essentie van je presentatie noteren. Of stel hen drie richtvragen waar ze zeker een antwoord op zouden moeten kunnen geven. Projecteer het juist antwoord, of ga in gesprek, en bied hen perspectief: “Vraag 1 was gelinkt aan theorie. Had je die fout? Herlees dan de theorie. Vraag 2 was een toepassing, daar gaan we dadelijk verder op in”.

Een quiz geeft jou een beeld in de mate waarin de leerlingen “mee” zijn, en geeft aan je leerlingen onmiddellijk feedback.

7. Ook beeld is feedback

Smartphone bij de hand? Tijdens een sportles of creatieve les kan je ook beelden maken van die zaken die je erg goed vindt, zaken die je liever niet wil zien… en die op het einde van de les ter bespreking projecteren.

“Wat loopt goed op deze foto?”

“Welke tips zou je geven aan de groep die hieraan gewerkt heeft”

“Welke kansen liggen hier nog voor het grijpen?”…

Je kan ook leerlingen die al wat voorsprong hebben inschakelen als fotograaf.

8. Feedback hoeft niet altijd geschreven zijn

Feedback geven op een werk in de uploadzone? Micro aan en gaan. Maak snel een mp3-bestand en upload het als antwoord. Gebruik een handig spreekkader voor jezelf met je evaluatiecriteria. In het audtio-bestand spreek je gewoon in wat je normaal zou neerpennen. Dit kan je behoorlijk wat tijdswinst opleveren. Hier lees je hoe audio een deel van je werk kan verlichten.

9. De App Flipgrid

FlipGrid maakt het mogelijk dat leerlingen jou (of elkaar) filmpjes doorsturen, waar jij snel en efficiënt feedback op kan geven aan de hand van puntenschalen of woordelijke feedback. Perfect om leerlingen op te volgen op het vlak van bijvoorbeeld spreekvaardigheid: elke week een vlog in een vreemde taal, tussentijds oefenen voor hun presentatie…

10. Feedback met focus

Laat leerlingen die al wat verder staan in hun leerproces zelf bepalen waar ze feedback op willen krijgen. Zijn ze zelfstandig aan het werk? Geef hen een post-it en laat hen daarop schrijven waarop ze graag feedback krijgen van jou wanneer je voorbij komt en hun werk naleest.

Dit kan ook in praktijklessen: laat de leerlingen met papiertape een focus op hun borst kleven.

Vinden ze het moeilijk om dat te bepalen? Bied hen dan opties. In het hout-atelier kan dat bijvoorbeeld zijn:

• respect voor elkaar
• stappenplannen volgen
• ordelijk werken

11. Zorg dat ze de feedback lezen

Staat er een punt op je toets? Dan is de kans groot dat leerlingen niet verder lezen nadat ze hun punt te weten komen. Schrijf je feedback aan de andere kant van de toets dan het cijfer, en leg de opdracht met de feedback naar boven. Laat hen even in stilte lezen zodat de feedback kan doordringen, en geef dan aan wanneer ze naar het cijfer kunnen kijken. Je kan de cijfers ook afplakken met een kleine post-it, en hen op basis van de feedback laten voorspellen welk resultaat ze zouden hebben. Dat verscherpt hun metacognitie en zelfkennis.

12. Geef feedback met kruisjes

Een goede rubric kan je heel wat werk besparen.

Tip: laat hen na het lezen van de relevante rubrieken voor zichzelf samenvatten waar hun groeikansen zitten.

13. Piet Huysentruytjes doen

Stap 1. “Wat hebben we vandaag geleerd?”. Laat elke leerling dit op het einde van de les even opschrijven en uitwisselen met z’n buur.

Stap 2. “Wat hebben we vorige les geleerd”. Laat elke leerling dit opnieuw opschrijven aan het begin van de volgende les. Zonder te gaan piepen.

Stap 3. Overloop snel de antwoorden van een paar leerlingen, en geef feedback op groepsniveau.

“Wie had dit ook?”

• Sterk
• Ik mis hier nog wat theorie. Wie vult verder aan?
• …

14. Lat hoog én veiligheid bewaren met wisbordjes

Dit ken je ongetwijfeld: je stelt een vraag aan de groep en 4 haantjes-de-voorste strijden om gezien te worden. De rest denkt: “Laat hen maar doen”.

Zet iederéén aan het denken. Laat leerlingen het antwoord op je vraag noteren op een wisbordje of een wit blad in een plastic hesje waar ze met een bordstift op schrijven. Daarna houden ze het blad voor zich uit. Je ziet onmiddellijk wie het antwoord juist heeft, en wie niet. Zo kan jij subtiel vertragen of versnellen in functie van het aantal leerlingen dat een goed of fout antwoord gaf. En ook: je kan verwijzen naar “zij die antwoord X gaven” en “zij die antwoord Y gaven”, zonder dat je steeds voor de ganse klas duidelijk moet maken wie er nog nét niet was.

15. Leerlingencontact

Het vraagt meer tijd, dat wel. Maar geef toe: soms praten we teveel over leerlingen, en te weinig mét. Het loont om als school te bekijken hoe je klastitluarissen de kans kan geven om een paar keer per jaar met de leerlingen van de klas in gesprek te gaan over de leervorderingen. Denk bijvoorbeeld aan een voorbereiding en/of terugkoppeling na een klassenraad. Je komt heel wat informatie te weten.

Succes!

Jan Royackers

Vragen, goesting in meer? Contacteer me dan op jan@schoolmakers.be

---

Voor deze blog baseerde ik me op:

Hattie, J., & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research, 77(1), 81–112.

Lemov, Doug. (2015). Teach like a champion 2.0 : 62 techniques that put students on the path to college. San Francisco: Jossey-Bass

www.delenderwijs.net, de blog van Karen Van de Cruys