Lawaai in de klas

12 oktober 2018

Onze oudste dochter bleek eind vorig schooljaar een hoorapparaat nodig te hebben. Tijdens één van de consultaties werd haar hoorapparaat uitgelezen: we konden dan zien hoeveel lawaai er op welke momenten geregistreerd werd. Ze zat toen in het zesde leerjaar en daaruit bleek dat de uren in de klas als heel erg lawaaierig werden waargenomen. Ik bedacht dat het twintig jaren geleden waarschijnlijk veel rustiger zou geweest zijn in de klas en dat die uitlezing er toen heel anders zou hebben uitgezien. Maar wat betekent zoveel lawaai de klas én wat kunnen we eraan doen?

Nieuwe werkvormen vragen andere rustmomenten

Bij Schoolmakers zijn we voorstander van differentiatie en het doordacht gebruik van actieve werkvormen. Daarbij wordt er onvermijdelijk meer rondgelopen in de klas of in kleine groepjes gewerkt. Keerzijde van die medaille is de grote drukte. Er is meer bewegingslawaai en meer ruis rondom de kinderen. We zien steeds vaker kinderen die een koptelefoon nodig hebben om zich te kunnen focussen. Rust en focus is nodig in de klas en dus moeten we bekijken hoe we de schoolomgeving zo kunnen inrichten dat we ook rustig kunnen leren en werken.

We zien het ook bij bedrijven en organisaties. Daar gingen we van iedereen zijn eigen hokje naar een open landschapsbureau. Sommige mensen vinden dit erg aangenaam en kunnen meer en beter converseren en genieten van het open gevoel. Ze kunnen zich gemakkelijk afschermen van de drukte terwijl ze aan het werk zijn. Andere mensen hebben het er moeilijker mee. Ze kunnen zich niet of weinig concentreren. Daarom investeren veel landschapskantoren ook in stilteplekken en overlegplaatsen, daar moeten we ook in de schoolwerking aandacht voor hebben. Werk op je school met verschillende plekken: stilteplekken, plekken voor overleg en plekken om te luisteren naar instructie. Ga op zoek naar plaatsen, maar ook naar momenten. Zoek onderwijsvormen die dit faciliteren. Schaf een decibelmeter aan en spreek samen met de kinderen af onder welke waarde jullie zullen blijven. Of zet muziek op, dan daalt het geluidsniveau vaak ook meteen.

“Niet-storen aub!”

Diezelfde oudste dochter zit nu in het eerste jaar van de Leuvense pilootschool Stroom. Daar heeft ze elke week een aantal flexuren, waar ze op individueel tempo werken aan opdrachten van de hoofdvakken. Soms zitten er wel 40-50 leerlingen bij elkaar in één ruimte.  Daarom gaven de leerkrachten alle leerlingen een houten driehoek. Elke kant geeft iets anders aan: ‘Niet storen aub’, ‘je mag me storen’ of ‘ik heb hulp nodig’. Koptelefoons zorgen voor de fysieke afscheiding, de houten blokjes voor de mentale. Naast dat lokaal werken ze ook met instructielokalen in dezelfde gang.

Overgang reguleren

Nog een manier om dit aan te pakken is stil te staan bij het overgangsmoment van drukte naar stilte. Vaak komen kinderen erg druk van de speelplaats of van de drukke ochtend de klas binnen. Reguleer dit overgangsmoment: 10 minuten yoga, even wat beweging of een ander ritueel zorgen meteen voor een heel ander gevoel en de bijbehorende decibels. Hou het vol en installeer een nieuwe gewoonte, het resultaat zal er zijn.

We mogen het kind niet met het badwater weggooien: differentiatie en actieve werkvormen kunnen niet ontbreken in een kwaliteitsvol onderwijsaanbod. Maar we mogen ook niet doof zijn voor het lawaai dat hier mee gepaard kan gaan. Grote voordeel is dat je er als school veel en snel iets aan kan doen. Experimenteer bewust met verschillende vormen en manieren en kijk wat er werkt voor jouw school. Want niet iedereen kan zomaar even zijn hoorapparaat even uitzetten als het wat teveel wordt…

Bert Smits

Heb jij nog ideeën om met veel lawaai in de klas om te gaan? Laat het dan zeker weten en we zetten het graag bij op deze blogpost. Check zeker ook onze Pinterestpagina voor concrete tips. 

Deze blog verscheen ook op de website van Leren Differentiëren, een e-course voor leraren secundair onderwijs die zich willen verdiepen in differentiatie.