Maak van voorlezen een effectief leermoment

24 mei 2023

Goed en graag lezen begint bij voorlezen. De voordelen van voorlezen zijn eindeloos. Het draagt bij
aan het vormen van een taalgevoel en zorgt voor taalbegrip. Daarnaast wordt het
concentratievermogen geoefend, kunnen gevoelens en onderwerpen makkelijker bespreekbaar
worden via verhalen. Tijdens het voorlezen wordt bovendien het geheugen getraind. Dat voorlezen
zinvol is daar twijfelt niemand aan. Voorlezen is dan ook iets wat een belangrijke plek inneemt in het
basisonderwijs. Vooral in de kleuterklas is voorlezen aanwezig als één van de beste leermomenten
voor taalontwikkeling bij uitstek.

Desondanks de vele voordelen wordt voorlezen in de kleuterklas niet altijd even effectief ingezet. Zo
blijkt uit onderzoek dat voorlezen te weinig interactief gebeurt, dat kleuterleerkrachten de neiging
hebben om te makkelijke vragen stellen bij het voorlezen en dat het voorlezen vaak beperkt blijft tot
één moment zonder dat er verder veel gebeurt rond het verhaal.

Met deze tien tips maak je van voorlezen een taalkrachtig en effectief leermoment:

1. Activeer voorkennis. Voorkennis activeren is één van de basisprincipes van effectief leren. Dit schuilt vaak in kleine dingen. Wat weten de kinderen al over het thema uit het verhaal? Welke dieren komen er in voor? Wat voor een figuur is het personage?
2. Stel vragen terwijl je voorleest. Niet alleen achteraf op het einde van het verhaal, maar ook tijdens het voorlezen. Door vragen te stellen blijven de kinderen alert.
3. Durf moeilijke vragen te stellen. Probeer ja/neen vragen te vermijden en maak de vragen wat uitdagender. Als de hele klas het juiste antwoord weet, is de vraag vaak te makkelijk. Uiteraard aangepast aan de leeftijd en het niveau van de klasgroep.
4. Lees hetzelfde verhaal meer dan één keer voor. Zeker bij jonge kinderen is dit nodig om de taal te verwerken. Herhaling is essentieel om nieuwe woordenschat aan te leren.
5. Laat de kinderen het verhaal navertellen. Dit kan aan de hand van prenten die ze in juiste volgorde moten leggen, een verhaallijn uitstippelen, een verteltafel of uitbeelden via een bewegingsverhaal. De opties zijn eindeloos. En bij elke optie wordt de woordenschat keer op keer herhaald.
6. Doe aan pre-teaching door een verhaal vooraf thuis eens door de ouders te laten voorlezen. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van de DAISY via de anderslezen applicatie. Deze is gratis toegankelijk. Ouders kunnen dan het verhaal al eens beluisteren in het Nederlands, maar ook in de eigen moedertaal als deze niet het Nederlands is. In de applicatie zijn verhalen beschikbaar in verschillende talen. Als kinderen het verhaal eerst in hun thuistaal horen gaan ze erna sneller de woorden begrijpen als hetzelfde verhaal in het Nederlands wordt voorgelezen.
7. In het kleuteronderwijs wordt vaak rond thema’s gewerkt. Koppel de verhalen en bijhorende woordenschat zoveel mogelijk aan het huidige thema zodat de woordenschat maximaal wordt doorgetrokken. Dit kan zelfs doorgetrokken worden tot in de lessen lichamelijke opvoeding waar taal eens vanuit een andere invalshoek wordt benaderd met veel beweging.
8. Lees ook eens voor in kleine groep. Voorlezen is doorgaans een activiteit die klassikaal wordt georganiseerd. Dit mag zeker behouden worden, maar daarnaast is het zinvol om af en toe ook eens in kleine groep voor te lezen. Zo ligt de interactie hoger en is het makkelijker te vermijden dat altijd dezelfde kindjes hun hand opsteken.
9. Nodig een (groot)ouder uit om regelmatig eens te komen voorlezen in de klas. Die persoon kan dan enkele kinderen in kleine groep bij zich nemen om heel interactief met een verhaal aan de slag te gaan. Dit kan doelbewust zijn als remediëring om taalzwakkere kinderen extra te ondersteunen maar kan even goed als verdieping zijn voor taalsterkere leerlingen.
10. Werk klasoverstijgend. Kinderen uit de lagere school die komen voorlezen in de kleuterklas of een toneel komen uitbeelden gebaseerd op een boek? Dit soort klasoverstijgende activiteiten is vaak een win-win situatie voor beide doelgroepen.

Binnen het Vitamine T project begeleidt Schoolmakers samen met het Centrum voor Taal en Onderwijs (KUL) twee schooljaren lang 20 scholen. Vitamine T wil de leerkrachtvaardigheden om taalkrachtig onderwijs te realiseren verhogen door de school te ondersteunen met het invoeren van een effectief taalbeleid.
Interesse in een vorming rond voorlezen in jouw school? Bekijk ons aanbod!

Auteur: Esther Gheyssens

Referenties:

Deshmukh, R. S., Zucker, T. A., Tambyraja, S. R., Pentimonti, J. M., Bowles, R. P., & Justice, L. M. (2019). Teachers’ use of questions during shared book reading: Relations to child responses. Early Childhood Research Quarterly, 49, 59-68.