Podcasts passief en actief inzetten in je les

13 september 2022

On demand. 

Alles lijkt wel steeds meer en meer gepersonaliseerd. Het succes van streamingdiensten toont het aan. Podcasts zijn dan eigenlijk radio on demand. Ook op VRT MAX krijgt podcasting een prominentere plaats. Het zit duidelijk in de lift. Het wordt mainstream, zoals leerlingen zeggen. En van zodra het mainstream is, vindt de jeugd het wellicht niet meer cool, toch?

Klopt niet. 

Vorig schooljaar lanceerden we voor de allereerste keer podclass.be, een wedstrijd voor secundaire Vlaamse scholen. Leerlingen werden uitgedaagd om een podcast te maken rond een zelfgekozen thema en die in te sturen. Waar we gehoopt hadden op wat interesse, kregen we al snel een 75-tal scholen die zich kandidaat stelden. Finaal geraakte niet iedereen op tijd klaar, maar de ongeveer 50 inzendingen tonen glashelder dat de jeugd de podcasts niet alleen gemaakt, maar ook gesmaakt hebben.

De kwaliteit van sommige podcasts blies de jury omver. Het enthousiasme van sommige teams klonk door in hun stem. De zelfgekozen thema’s waren zo divers dat het uitreiken van de prijs voor het beste thema een moeilijke knoop was om door te hakken.

Podcasts verdienen een plek in de les 

Hoewel video nog steeds beter scoort, worden podcasts wel degelijk door de jeugd beluisterd (en ook vaak in een vreemde taal). Toch leggen leerkrachten nog niet voldoende de link tussen dit krachtige medium en het klaslokaal. Dat is begrijpelijk, want een gemiddelde podcast duurt 30 minuten en dan ben je al meer dan de helft van het lesuur kwijt. Toch verdient dit medium een plaats in de klas. 

Een evidente eerste stap is het inzetten van bestaand materiaal als luisteroefening. Voor jonge luisteraars is er bijvoorbeeld de reeks Wetenschapje van Het Geluidshuis. Allerhande vragen over uiteenlopende thema’s worden hier op een ludieke manier beantwoord. Je vindt er afleveringen tussen de 5 en 20 minuten.

Wil je mee zijn met de actualiteit van de dag? Op VRT MAX kan je dagelijks luisteren naar een nieuwe podcast ‘Het Kwartier’ van de nieuwsdienst. Je raadt het nooit, maar de podcast duurt amper 15 minuten en zorgt ervoor dat je met drie nieuwsfeiten van die dag helemaal mee bent. Je zal met deze podcast misschien net iets meer kunnen doen met oudere leerlingen, maar verdient zeker een plaats in een les rond actua en nieuws. Ook de podcast van De Wereld van Sofie heeft interessante thema’s om in verschillende lessen te gebruiken. Het voordeel van deze podcast, meestal rond de veertig minuten lang, is dat het opgedeeld wordt in stukken van een tiental minuten. 

De zoektocht naar bruikbare podcasts kan erg lang zijn. Misschien haak je af omdat de presentator een onaangename stem heeft, het thema boeit je absoluut niet (maar je leerlingen misschien wel?) of omdat het tempo te hoog of te laag ligt. Een kant-en-klaar pakket met podcasts om in de klas te gebruiken is er helaas niet, maar er zijn wel twee portaalsites waar je terecht kan om de zoektocht te starten: Vlaamse Podcasts en Radio van het Internet. Zo kan je gerichter luisteren en op zoek gaan naar fragmenten die bruikbaar zijn in de klas.

Waarom alleen maar luisteren als je er zelf een kan maken?

Podcasts luisteren is één ding, maar podcasts maken is voor sommigen een brug te ver. En toch. Echt moeilijk is het niet.
In principe heeft zo goed als elke leerling een opnamestudio in de broekzak: smartphones zijn veelzijdig. 

Anchor.fm is een app die je op een heel laagdrempelige manier podcasts leert maken. Het grootste nadeel aan zo’n app is dat je enkel op hun platform je podcasts kan beluisteren en dat maakt het voor het schoolopdracht niet evident. Iedereen kan je podcast opvragen. 

Er is heel wat audiosoftware (bv. Audacity) gratis te gebruiken, maar die is niet altijd even laagdrempelig en schrikt veel leerkrachten af omdat die te ingewikkeld is om met hun leerlingen te gebruiken.

Nochtans zijn er erg veel manieren waarop het maken van een podcast zinvol kan zijn in de  klascontext. Voor veel leerlingen is luisteren nu eenmaal leuker dan lezen.
Enkele ideetjes:

• Een leerstofonderdeel uitleggen aan de klas in een podcast. Daardoor kunnen leerlingen zelf kiezen wanneer en hoe vaak ze de info tot zich nemen. Als ze weten dat de les opgenomen wordt, spenderen ze minder tijd aan het noteren, waardoor ze beter kunnen luisteren en opletten. Uiteraard mogen we niet voorbijgaan aan de kracht van de combinatie van woord en beeld.

• Leerlingen kunnen als portfolio-opdracht zelf hun verworven competentie aantonen.

• Waarom niet podcasting als alternatieve presentatievorm gebruiken? En hen daarin vragen laten stellen, waarop andere leerlingen dan kunnen antwoorden (niet per se met een andere podcast). 

• Luisteren geeft de mogelijkheid aan leerlingen om ook nog iets anders te doen. De hond uitlaten of de afwas doen, bv. Laat leerlingen maar eens dertig minuten naar een opgenomen lesvideo kijken … Maar dertig minuten luisteren? Dat lukt wel in de combinatie met andere bezigheden. 

• Leerlingen maken een podcast als verwerkingsopdracht, waardoor het te gebruiken valt door afwezige leerlingen, of het jaar erop als extra lesmateriaal.

Misschien wil je eerst zelf nog wat op ontdekking gaan in het podcastlandschap. De blog van collega Saskia brengt je 20 interessante podcasts voor onderwijsmensen.

Als jij binnenkort toch zelf podcasts maakt met je klas, doe dan misschien ook meteen mee met de Vlaamse podcastwedstrijd voor Vlaamse scholen: podclass.be. Mediawijs en VRT zijn partners van Schoolmakers bij de organisatie hiervan. 

Jeroen Heremans en Erik Devlies