Schoolleiders dragen bij tot leersprongen van kwetsbare leerlingen 

14 februari 2022

In een eerdere blog van de hand van collega Yves Larock werd het onderzoeksverslag How Principals Affect Students and Schools aangehaald om te illustreren dat schoolleiders een significant effect hebben op wat en hoe binnen de school geleerd wordt. Schoolleiderschap behaalt een mooie zilveren medaille en moet enkel het persoonlijk meesterschap van de leerkracht voor zich dulden als bepalende factor bij de leerwinst die leerlingen en jongeren kunnen boeken. In hetzelfde rapport wordt ook ingegaan op de impact die schoolleiders hebben bij het ondersteunen van kwetsbare groepen en het streven naar een schoolcultuur waarin gelijkwaardigheid centraal staat. Op basis van de kwalitatieve analyse van case-studies waarin schoolleiders gelijkwaardigheid promootten of deze thema’s bespreekbaar maakten worden een aantal inzichten naar voor geschoven. Deze bevestigen het beeld dat het schoolleiderschap ertoe doet en ook voor kwetsbare leerlingen een verschil kan maken. 

Schoolleiders die de lens richten op processen en acties die kwetsbare groepen kunnen versterken leggen de brug tussen leerprestaties en het welzijn van leerlingen. Dit snijvlak lijkt evident maar vormt in de realiteit nog te vaak een spanningsveld waarbij moet worden scherpgesteld wat effectief kan worden geactiveerd om in te kunnen zetten op gelijkwaardigheid. Het hanteren van zo’n equity lens kan schoolleiders inspireren om na te denken hoe ze hun leiderschap kunnen inzetten om binnen de bestaande structuren en processen barrières weg te werken en opportuniteiten te creëren voor kwetsbare groepen. De aanwezige diversiteit en bijbehorende uitdagingen worden hierbij zichtbaar en bespreekbaar gemaakt om te bouwen aan een verbindend en inclusief klas- en schoolklimaat waarin alle leerlingen zich gewaardeerd en uitgedaagd voelen. 

Op het vlak van instructie kan een effectieve schoolleider nadenken over hoe tegemoet kan worden gekomen aan de noden van kwetsbare groepen. Dit kan bijvoorbeeld door in te zetten op professionaliseringstrajecten die leerkrachten een groter inzicht en voeling laten krijgen met de uitdagingen waarmee leerlingen in een lage socio-economische context geconfronteerd worden ( Gerhart, Harris en Mixon, 2011) of inclusiviteit te stimuleren door te investeren in inclusieve lesprogramma’s, co-teaching of flexibele trajecten. Deze processen vragen creativiteit en doorzettingsvermogen maar zijn vaak effectief als ze gekoppeld aan hoge instructionele verwachtingen en steunen op het persoonlijk meesterschap van de leerkrachten. Onderwijsgerichte interactie van de schoolleider met de leerkrachten gaat dan om feedback, coaching en andere manieren om de school en het onderwijs te versterken. Observaties in de klas, het gebruik van data over leren en lesgeven en een flinke dosis people management zijn hier mogelijke ingangen. 

Een focus op gelijkwaardigheid en het omarmen van diversiteit betekent in essentie bouwen aan een schoolklimaat waarin pluralisme en diversiteit gevierd worden. De diversiteit wordt ingezet als hefboom. Deze mindset impliceert het verkennen van methodes waarin o.a. ouderbetrokkenheid, herstelgericht werken en een open overlegcultuur hoog op de agenda komen te staan. Door samenwerkingsverbanden tussen leerlingen, ouders, leerkrachten en het maatschappelijke weefsel te waarderen en te stimuleren wordt door de verschillende actoren verantwoordelijkheid opgenomen en gevraagd (DeMatthews 2018; Larocque 2007). Voor een school betekent dit dat er moet nagedacht worden over welke processen kunnen worden geïnitieerd/geactiveerd om deze wederkerigheid mogelijk te maken zonder dat er een onevenwicht ontstaat. Op veel scholen wordt deze denkoefening dagelijks gemaakt en is het de schoolleider die als architect en aannemer fungeert om de wensen en noden van de verschillende actoren te verzoenen. 

In het traject Leersprongen mogelijk maken als schoolleider ondersteunen we schoolleiders in hun persoonlijk ontwikkelingsproces omdat we eveneens overtuigd zijn van de winst die er voor de school en de leerlingen ligt. Vanuit het kader van de Great Teaching Toolkit van de Education Endowment Foundation zoomen we binnen het traject ook in op effectieve remediëring, leer- en motivatiestrategieën die voor de meest kwetsbare groepen een verschil kunnen maken en waar zij als schoolleiders impact op uitoefenen.  Door de waarderende, onderzoekende houding die we binnen het traject vooropstellen en de manier waarop de schoolleiders hiermee zelf aan de slag gaan kunnen op schoolniveau nieuwe acties het levenslicht zien die effectief zijn en leiden tot een verbindend klas- en schoolklimaat waarin kinderen en jongeren tot leren komen en zich goed voelen. 

Het spreekt dat dit geen exacte wetenschap is, maar dat de literatuur en de binnen het traject aangereikte kaders hierbij kunnen helpen om te kijken waar de mogelijkheden liggen. 

Op die manier blijven we bouwen aan de scholen van de toekomst en de begeleiding en vorming van het grootste kapitaal dat we nog steeds herbergen: onze kinderen en jongeren. 

Stijn Rooms

Bron: Grissom, J.A., Egalite, A. J., & Lindsay, C. A. (2021). How Principals Affect Students and Schools: A Systematic Synthesis of Two Decades of Research. New York: The Wallace Foundation.