Als het ‘leren op school’ wegvalt, schieten we massaal in actie. 

23 maart 2020

De corona crisis is een les op speed in nederigheid, mensenkennis en digitale didactiek. Tot daar mijn voorlopige (en voorbarige) conclusie na een week lockdown light. Maar er is meer.

Wie tussen de lijnen de berichten over onderwijs leest, voelt dat er stevig geschud wordt aan onze beelden over leren, lesgeven en onderwijs. 

Het is echt te vroeg voor verregaande lessons learned. Toch valt er nu al veel boeiends op te merken. Zo zag ik hoe de meeste mensen zichzelf blijven én deugen in coronatijden. 

In deze blog deel ik graag een andere observatie: als het ‘leren op school’ wegvalt, schieten we massaal in actie om iedereen lerend te houden.

Lynn Berger van De Correspondent schrijft het hier zo mooi: veel van de cruciale beroepen behoren in de brede zin tot de categorie ‘onderhoud’. Pas als ze – noodgedwongen – wegvallen, beseffen we dat het die mensen zijn die de samenleving en de economie draaiende houden. Zo ook leerkrachten en docenten. Omdat ze jonge mensen ‘vormen’ in de brede zin van het woord en ‘klaar maken’ voor de arbeidsmarkt, voor het hoger onderwijs, voor de wereld. Om Berger te parafraseren: ze doen huishoudelijke jobs in het groot. Als dat (goed) gebeurt, is het geen nieuws. Onderhoud is essentieel, maar niet sexy. Het is over vernieuwing, groei en change dat we willen horen. Best een confronterende en herkenbare uitspraak, als je’t mij vraagt.

Toegegeven: over onderwijs heeft bijna iedereen wel altijd ergens een mening paraat.

Maar dit keer is het anders. Het gaat niet over de ‘wat’ of de ‘hoe’ van ons onderwijs. Het gaat over het belang ervan, over haar bestaansrecht. Niemand schrijft dat onderwijs dezer dagen zijn overbodigheid bewijst. Integendeel.

Ik lees

• hoe we met zovelen zoeken, proberen, produceren, reflecteren, ter beschikking stellen, … om er toch maar voor te zorgen dat het leren niet stopt. Voor niemand. 
• hoe we ons zorgen maken over het socio-emotionele vangnet nu kinderen niet meer naar school kunnen. En over Corona-onderwijs voor kwetsbare leerlingen. 
• hoe  leraren die ‘verloren schooltijd’ ook (zelf)relativerend beschrijven.
• waarom het belangrijk is dat we ook zonder school blijven leren.
• hoe we ‘na corona’ massaal gaan moeten differentiëren (want de kloof wordt groter door wat er thuis wel of niet lukt). 
• hoe moeilijk het gesprek over deliberaties, diploma’s, vrijstellingen, …  wordt. Zeker voor leerlingen en studenten voor wie er praktijkvakken, stages, bewegingslessen, labo’s, … op het programma staan. 
• hoe we tegelijk – eens we terug in die klassen kunnen –  best niet doorschieten in die kwalificatiefunctie van onderwijs. Raak verwoord door Pedro De Bruyckere in deze podcast. ‘Hoe is’t met jullie?’ wordt meer dan ooit de gouden vraag. 

Onder de oppervlakte van dat alles, schuilt de essentie. Als onderwijs wegvalt, wat verliezen we dan? Ik hoop dat we die vraag ook na corona levend houden. Voor die kinderen & jongeren die hun draai niet vinden op school en vroegtijdig uit het systeem stromen. Vaak ondanks verwoede pogingen om hen aan boord (en dus lerend) te houden. Maar evengoed voor al die kinderen, jongeren en jongvolwassenen die wél dankzij ons onderwijs de beste versie van zichzelf kunnen worden. 

Dat verdomde virus gooit het in ons gezicht: onderwijs is een veelzijdig beestje dat niet zomaar blind te vervangen valt.

Niet door een digitaal leerplatform (hoewel het in betere tijden hóóg tijd wordt voor verregaande digitale  co-teaching), niet door ouders (hoe hard we ook ons best doen, thuiswerkend of niet), niet door alle fantastische ‘leer initiatieven’ die dezer dagen als paddestoelen uit de grond schieten. Lesgeven én les volgen zijn uitdagende bezigheden. Ze vragen meesterschap van de meester (m/v/x) en toewijding, discipline, rust, ruimte, structuur, goesting, energie, mentale veiligheid, steun, … van en voor de lerenden. Om nog maar te zwijgen over hoe uitdagend het zou zijn om onze jeugd zonder een fysieke ‘vrijplaats’ als de school te vormen en te socialiseren.

Een ode aan de routine, dus. De routine van leerkrachten en docenten die er elke dag voor gaan. Wetende dat routine in onderwijs gewoonweg niet bestaat. Elke dag is anders, want onderwijs is mensenwerk. Dat durf ik als docent en als Schoolmaker intussen wel zo stellig zeggen. 

Hoe zou het zijn om die (non-)routine van alle onderwijsmensen te eren? Op het moment dat het loopbaandebat terug opspeelt bijvoorbeeld. Die dag komt, ook al lijkt ie nu ver weg. Maar we hoeven niet te wachten. We kunnen de boodschap ook verspreiden aan onze keukentafels waar we gekluisterd zitten. Of beter nog: via onze gsm’s. Zoiets als: nu het ‘leren op school’ wegvalt, weten we terug wie de boel anders leerrijk doet draaien. Routineus en/of innoverend. 

Veel leerplezier,

Saskia Vandeputte

saskia@schoolmakers.be