Van een plasticineketting naar nieuwe ontwikkelingsdoelen voor kleuters: de kracht van kennisrijk kleuteronderwijs

Voor moederdag kreeg ik van mijn kleuter een zelfgemaakte ketting van plasticine. Een klein, warm kunstwerkje dat me niet alleen raakte als mama, maar ook als onderwijsdenker. Tegelijk las ik dit weekend het artikel in De Tijd over de nieuwe minimumdoelen voor kleuters: “Kleuters zullen binnenkort tot 20 leren tellen, 15 letters herkennen, en weten waar de Nijl ligt.” (Artikel: Kleuters tellen straks tot 20, weten de Nijl liggen en kennen 15 letters)

De reacties op de nieuwe minimumdoelen voor kleuters bleven niet uit. In online oudergroepen lees ik dat we “kleuters niet te vroeg mogen overladen.” Dat er “geen plaats meer zal zijn voor spel en creativiteit.” Of dat “schooltjes dan fabrieken worden.”

Maar laat ons dit misverstand nuanceren. Want wat als kennisrijk kleuteronderwijs juist méér betekenis geeft aan spel en creativiteit?

Spelen en knutselen zijn géén pauzes van het leren

Die plasticineketting is een mooi voorbeeld van wat we als leerkracht kunnen doen wanneer we rijke contexten creëren: patronen leggen, kleuren combineren, fijne motoriek oefenen, taal gebruiken (‘Welke kleur komt daarna?’), redeneren, plannen, doorzetten…

Knutselen is dus geen ‘leuke afwisseling van het leren’. Het ís leren. Als je als leerkracht doelgericht begeleidt, stimuleert, benoemt en uitdaagt. En dat is precies de kern van een kennisgerichte aanpak in de kleuterklas:

• Niet méér werkbladen, maar méér rijkdom.
• Niet minder spel, maar béter spel.
• Niet louter rigide lessen, maar vooropgestelde doelen met doordachte begeleiding.

Kleuters en leren

In mijn boek Kleuters en leren toon ik hoe we jonge kinderen kunnen ondersteunen in hun natuurlijke leerhonger. We zoomen in op hoe leren werkt en hoe we dit kunnen inzetten in de kleuterklas. Het is net door te vertrekken vanuit een sterke kennisbasis dat de wereld van kleuters betekenisvol verruimd wordt.

We pleiten niet voor eenvormigheid of druk. We pleiten voor kansen. Want wie kennisrijk werkt, biedt taal aan waar die ontbreekt. Bouwt voorkennis op waar die nog niet vanzelf komt. En zorgt ervoor dat elk kind – ongeacht thuissituatie – volwaardig kan meedraaien in een klas vol denken, voelen, praten, bouwen en spelen. Dit laatste is misschien nog wat één van de belangrijkste argumenten: rijke inhoud aanbrengen is de hefboom om aan gelijke kansen te werken in de kleuterklas.

Dus ja, laat kleuters de Nijl leren kennen.
Niet omdat het ‘moet’, maar omdat het fascinerend is dat een rivier door de woestijn stroomt. Laat hen letters leren kennen – niet met droge dril, maar via verhalen, liedjes en namen van hun vriendjes. Laat hen tot 20 tellen, omdat tellen hoort bij winkeltje spelen, kralen rijgen en blokken tellen bij de bouwhoek. En laat hen vooral blijven knutselen, omdat die plasticineketting misschien wel aantoont wat er gebeurt als hart, hoofd en handen samen leren.

Kleuters en leren is een pleidooi voor doelgericht én warm kleuteronderwijs. Met spel als voertuig en kennis als kompas.

Esther Gheyssens

—

Meer lezen? Bestel nu het boek: https://www.lannoo.be/nl/kleuters-en-leren

Een vorming, workshop of begeleidingstraject op jouw school over hoe kleuters leren? Mail naar esther@schoolmakers.be

Interesse in onze Kleutertour? Ga naar https://www.schoolmakers.be/aanbod/kleutertour/