Zinvol differentiëren in de kleuterklas

Op 24 september vond er een webinar plaats ‘Zinvol differentiëren in de kleuterklas’ binnen de Schoolmakers Academie. Dit webinar werd gegeven door Schoolmakers Esther Gheyssens die op haar beurt werd bijgestaan door Schoolmaker Erik Devlies.  We waren met 52 deelnemers. Op basis van uitwisseling in de chat tijdens het webinar werd deze blog opgesteld als kort verslag van de uitwisseling tijdens de sessie.

Differentiatie en woordenschatontwikkeling in de kleuterklas

In de kleuterklas vormt het vergroten van de woordenschat een belangrijk onderdeel van het leren. Differentiatie speelt hierbij een grote rol om tegemoet te komen aan de variaties in leerstatus (waar staat een leerling in zijn/haar leerproces) binnen een groep kleuters. Een waardevolle tip is om via een brainstormsessie te ontdekken welke woordenschat de kinderen al beheersen. Sarah Duquesne vertelt bijvoorbeeld hoe zij met haar leerlingen rond een thema brainstormt en op basis daarvan zowel de basiswoordenschat als de uitgebreide woordenschat afstemt. Op deze manier activeert ze voorkennis. Dit proces helpt bovendien leerkrachten om kinderen op hun eigen niveau uit te dagen.

Het geven van inspraak aan kleuters is ook een belangrijk onderdeel van differentiatie. Kelly Van Gossum geeft haar kleuters de ruimte om hun inbreng te geven bij het selecteren van woorden en onderwerpen. Dit bevordert niet alleen hun taalontwikkeling, maar ook hun betrokkenheid bij de les. Daarnaast benoemt Kimmy Naessens hoe essentieel een goede voorbereiding is voor interactief voorlezen. Door te peilen welke woordenschat de kinderen al beheersen, kun je gerichter inspelen op hun leerbehoeften. Soraya Fret voegt daar nog aan toe dat het hardop stellen van vragen tijdens het voorlezen een uitstekende strategie is om kinderen richting te geven en hen actief mee te laten denken. Esther Gheyssens wijst er op dat we deze vragen best moeilijk genoeg mogen maken. Niet alle kinderen moeten altijd het antwoord weten op elke vragen. De lat mag soms best wat hoger liggen.

Om de woordenschat te versterken, is het werken met themaboeken een goede manier om dieper in een thema te duiken. In plaats van steeds nieuwe boeken aan te bieden, zoals bij het gebruik van verschillende verhalen, stelt een deelnemer voor om één themaboek breed en lang uit te werken. Zo kunnen kinderen dieper in een onderwerp duiken en wordt de aangeboden woordenschat steviger verankerd. Esther Gheyssens benadrukt eveneens dat je best twee tot drie weken rond hetzelfde boek / thema kan werken om taalverwerving en taalverwerking te optimaliseren. Uiteraard met voldoende uitgebreide woordenschat voor de taalsterke kleuters.

Gebruik van technologie en hulpmiddelen in de klas

In deze digitale tijden zijn er ook talloze mogelijkheden om technologie op een nuttige manier te integreren in de kleuterklas. Verschillende leerkrachten maken gebruik van audiospelers zoals Timio, een apparaat waarmee kinderen via discs verschillende thema’s kunnen verkennen, bijvoorbeeld kleuren of insecten, en dat zelfs in verschillende talen gebruikt kan worden. Dit stimuleert niet alleen de auditieve vaardigheden van de kleuters, maar ook hun taalvaardigheden.

Daarnaast wordt de woordmuur en de voorleespen genoemd als handige tools om kinderen op een speelse manier zelfstandig woorden en verhalen te laten ontdekken. Esther Gheyssens geeft aan dat technologie niet alleen ondersteunend werkt voor de leerkracht, maar ook de zelfredzaamheid en autonomie van kinderen kan bevorderen.

Een andere interessante tip die naar voren kwam, is om kleuters zelf foto’s te laten maken. We lazen de suggestie om kinderen een camera te geven waarmee ze gedurende de week foto’s kunnen maken van hun activiteiten. Aan het einde van de week kunnen die foto’s dan gebruikt worden om gezamenlijk terug te blikken op wie wat gedaan heeft en om leuke momenten nog eens te herbeleven. Dit stimuleert de betrokkenheid van de kinderen en geeft hen de kans om gebeurtenissen vanuit hun eigen perspectief te delen. Kleuters kunnen hierdoor vaak dingen naar voren brengen die de leerkracht zelf misschien niet heeft opgemerkt.

Creatieve werkvormen in de kleuterklas

Creatieve werkvormen spelen een grote rol in het stimuleren van kleuters. Kelly Van Gossum deelt hoe ze werkt met de “In de Kijkertas”, waarin de personages Nellie en Cezar iedere week op avontuur gaan. Kleuters vertellen vervolgens wat ze beleefd hebben. Dit geeft hen de kans om hun eigen verhalen te delen en stimuleert de taalontwikkeling. Sarah Duquesne vertelt dat zo’n babbelbox, een doos met spulletjes van thuis waarover ze mogen vertellen, leuker lijkt dan een babbelboek met foto’s. Ouders gaan er soms steeds verder in (zodat het druk geeft aan de volgende) of geven het blanco terug.

Interactief voorlezen werd als belangrijk punt genoemd door Kimmy Naessens. Een goede voorbereiding is hierbij essentieel. Door van tevoren te weten welke woordenschat al bekend is bij de kinderen, kan je tijdens het voorlezen veel gerichter de juiste woorden en concepten aanbieden. Bovendien kun je door interactief voorlezen ook heel goed inspelen op de woordenschat van de klas, zoals eerder benoemd door Soraya Fret.

Structuur en organisatie in de kleuterklas

In de klas is structuur belangrijk, zeker in de drukke momenten van de dag zoals tijdens het open onthaal of de overgang van activiteiten. Esther Gheyssens licht toe in haar presentatie dat door het onthaal- of de kringmomenten met kleinere groepjes kinderen te doen, je de interacties doet stijgen en automatisch meer inzet op taal. Sommige leerkrachten vinden dit moeilijk om op te starten omwille van klasmanagement. Ellen Parthoens legt uit hoe zij de klas opdeelt in verschillende groepen om het open onthaal zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Elke kleuter heeft zijn eigen badge waarmee ze in verschillende groepjes werken: kalenderboek invullen, boekenbox doorlopen, bezige bakjes ontdekken of helpen bij praktische taken zoals rugzakken opruimen. Deze aanpak zorgt niet alleen voor rust in de klas, maar bevordert ook de zelfstandigheid van de kinderen.

Andere leerkrachten geven aan dat zij vaak met twee in de klas staan, waarbij één leerkracht in de hoekjes speelt met de kleuters, terwijl de andere kinderen helpen met het klaarzetten van de kalenders. Dit geeft de mogelijkheid om gerichte aandacht te geven aan kleinere groepen kinderen, wat de betrokkenheid en het leerproces ten goede komt.

Een ander interessant idee is het gebruik van een ‘wachtmandje’ of Busy Boxes. Esther Gheyssens geeft dit voorbeeld tijdens haar presentatie en Kimmy Naessens vertelt dat zij Busy Boxes gebruikt tijdens wachtmomenten, bijvoorbeeld wanneer kinderen klaar zijn met een opdracht of wanneer er nog een overgang moet plaatsvinden. Deze boxen zitten vol met activiteiten die de kinderen zelfstandig kunnen uitvoeren en zorgen ervoor dat kinderen zich niet vervelen en tegelijkertijd hun fijne motoriek en denkvaardigheden ontwikkelen.

auteurs: Erik Devlies en Esther Gheyssens

👉 Onze nieuwste blogs en info steeds in je mailbox… Handig, toch?

afbeelding: freepik.com premium