Heeft iedereen het begrepen?

16 januari 2018

Heeft iedereen het begrepen? Het is een vraag die iedere lesgever wel eens stelt.

Doorgaans levert die vraag ons niet veel op. Zelden kom je zo te weten wat leerlingen of studenten onder de knie hebben en wat (nog) niet. Laat staan dat ze door die vraag inzicht krijgen in hun eigen leerproces.

Vandaar het belang van formatieve (begeleidende) evaluatie. Leerlingen maken in hun schoolcarrière massaal veel toetsen. De meeste van die toetsen zijn summatief (beoordelend) bedoeld om op het einde van een periode te meten hoeveel er is geleerd, en of dat volstaat om te slagen voor een bepaald vak, jaar, graad, … Formatieve evaluatie is begeleidend. Denk daarbij vooral aan feedback: waar staat een leerling, wat heeft hij nodig om de leerdoelen te halen en wat is een volgende stap?

Summatief en formatief evalueren gaan hand in hand. Een leerling ‘op de weegschaal leggen’ is nuttig en nodig. Even essentieel is er samen voor zorgen dat die leerling bij de volgende meting meer (of net minder?) weegt.

Terug naar de vraag.

Heeft iedereen het begrepen? Dat weten we pas als we het anders aanpakken.

Hieronder vind je vijftien manieren om formatief te evalueren. Old school of digitaal. Met een kleine methodiek of wat grootser aangepakt. Selecteer en combineer naar hartenlust!

Aan het begin van je les of lessenreeks

  1. Peil naar de beginsituatie. Een aanrader hiervoor is Google formulieren. Bevraag naast voorkennis ook interesses, associaties, leervragen,… over het onderwerp. Hier vind je een voorbeeld.
  2. Laat leerlingen zichzelf inschalen tov enkele kerndoelen van je les. Ontwerp je lessen vanuit de sterktes en behoeftes van deze drie levels:
    1. Verkenner: ik heb nog veel te ontdekken. Ik heb weinig basiskennis, en dus nood aan (voor)-instructie.
    2. Atleet: mijn basiskennis zit goed, nu train ik intensief. Soms met een coach, nog vaker werk ik alleen en leer ik inschatten wanneer ik welke hulp nodig heb.
    3. Survivor: ik overleef op eigen kracht, zonder extra instructie of coaching tenzij ik écht verloren loop.
  3. Gebruik een werkvorm uit het coöperatief leren om de voorkennis van je leerlingen te activeren.
    • Quick draw & write: gedurende drie minuten tekenen (linkerkolom) en/of schrijven (in de rechterkolom) leerlingen wat ze al weten over het onderwerp. Daarna wisselen leerlingen dit kort (2’) uit in een duo.
    • Bekend/benieuwd/bewaard: laat je leerlingen kort & krachtig leerstof oprakelen, verkennen én verankeren. Bekijk hier de werkvorm stap voor stap.
  4. Geef je leerlingen in september een soort eindtoets met (een selectie) van jouw leerdoelen voor dat schooljaar. Maak er eventueel een two-stage-test van. Jouw leerlingen krijgen een beeld van hun bestemming. En jij krijgt een idee van waar de trip start.

Tijdens je les of lessenreeks

  1. Onderbreek je les met een one minute exam. Je leerlingen krijgen één minuut om op een blanco blad het antwoord te noteren op één kernvraag uit je les.
  2. Geef je leerlingen de kans om tijdens je les aan te geven of ze mee zijn, dan wel met vragen zitten en daardoor (binnenkort) afhaken. Met toiletrolletjes, waarom niet?
  3. Doe aan spaceracen met Socrative, een e-tool waarmee je competitieve quizzen in elkaar steekt. Een voorbeeld zie je hier.
  4. Simpel: laat leerlingen eerst één minuut per twee ‘zoemen’ over het antwoord en stel vervolgens je vraag opnieuw klassikaal.
  5. Gebruik wisbordjes voor open vragen of ABCD antwoordkaarten voor multiple choice vragen zodat elke leerling antwoordt op een klassikale vraag.
  6. “Ga rechtop staan als je het antwoord weet op deze vraag.” Leerlingen die blijven zitten, kan je gericht aanspreken (of ook niet). Alleszins kan je je als leerling moeilijk verstoppen. Varieer in je vragen: geef een voorbeeld van, leg uit waarom, leg het verband tussen, …
  7. Vraag van je leerlingen reflectie na de eerste toets. Benut die reflectie om je verwachtingen duidelijk te maken en je lessen nog beter af te stemmen op wat werkt voor jouw leerlingen.

    Aan het einde van je les of lessenreeks

  1. Werk met een exit ticket (of exit card). Dat is een papieren of digitaal blaadje waarop leerlingen na de les of een lessenreeks antwoorden op vragen die peilen naar hun opgedane inzichten, denkstrategieën, resterende vragen, … Laat je door Pinterest of YouTube inspireren of duik hier in de digitale mogelijkheden. 
  2. Maak flitskaarten, of laat leerlingen zelf flitskaarten maken om te memoriseren of in te oefenen. Op de ene kant staat een vraag of aanwijzing, op de andere kant het antwoord. Zorg voor gespreide herhaling. Digitale flitskaarten maak je makkelijk met Quizlet.
  3. Bouw je les zo op dat leerlingen op het einde zelf vragen voor de toets of het examen hebben geformuleerd. Gebruik de taxonomie van Bloom om je leerlingen uit te dagen en structuur te bieden. Hier vind je een suggestie voor de lesopbouw.
  4. Een statistisch onderzoek op vraag van een interimkantoor, een 3D ontwerp van de nieuwe refter, een podcast Genetics for dummies of een Wikipediapagina opgebouwd als conceptmap. Kies een evaluatievorm die doet leren omdat er levensechte feedback bijhoort. Dit plaatje ter inspiratie:

Bron: https://www.vernieuwenderwijs.nl/leren-zichtbaar-maken/

Ziezo, hopelijk heeft iedereen het begrepen :-).
Mail je vragen of eigen ideeën en tips naar saskia@schoolmakers.be.
Meer praktijkvoorbeelden vind je in onze e-course Leren Differentiëren. Abonneer je hier op de nieuwsbrief!

Meer lezen?

Formatief evalueren, hoe pak ik dat aan in mijn les?
Formatieve evaluatie. Een lesinstructie op maat. 10 technieken die je inzicht geven in het leerproces van leerlingen.
Leren zichtbaar maken met formatieve assessment.
Of verdiep je in het werk van John Hattie over leren zichtbaar maken.

Saskia Vandeputte – saskia@schoolmakers.be

Deze blog verscheen ook op de website van Leren Differentiëren, een e-course voor leraren secundair onderwijs die zich willen verdiepen in differentiatie.

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten, publicaties en verhalen?

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Schoolmakers begeleidt leer- en veranderprocessen in scholen, van kleuter- tot volwassenenonderwijs. Wij werken nauw samen met raden van bestuur, directies, leerkrachten, leerlingen, oudercomités, pedagogisch begeleiders, ... Wij leveren maatwerk.

Volg ons op Twitter @Schoolmakers
Twitter feed is op dit moment niet beschikbaar.
Schoolmakers op Facebook Schoolmakers op Youtube
Schoolmakers CV, Dorpsstraat 1, BE-3020 Winksele - info@schoolmakers.be © 2024 Schoolmakers - Disclaimer & Privacy - Verkoopsvoorwaarden

Website door rubenvaes.be