AI in het onderwijs: 9 paradoxen
AI in het onderwijs: navigeren door de paradoxen en aan de slag gaan
Artificiële intelligentie (AI) biedt veel mogelijkheden in het onderwijs: van ondersteuning voor leerlingen tot het verlichten van de werkdruk van leerkrachten. Maar bij het gebruik van AI stuiten we op paradoxen die ons dwingen keuzes te maken. Joscha Falck besprak deze paradoxen en Erdinc Sacan deelde ze op LinkedIn.
Hoe ga je als leerkracht om met deze paradoxen?
1. Verlichtingsparadox
AI kan werk uit handen nemen, maar vraagt ook tijd en inspanning om het te leren gebruiken. Voor leerkrachten met volle agenda’s klinkt dit als nóg een taak erbij.
Klein beginnen is de oplossing: probeer een eenvoudige tool zoals een AI-gestuurde feedbackmodule. Of gebruik het automatisch maken van evaluatieroosters, zoals die in Teams. Zo ervaar je snel resultaat, en groeit je vertrouwen in de technologie.
2. Competentieparadox
Om AI goed (lees: zinvol, doordacht en ethisch) te gebruiken, moeten leerkrachten en leerlingen leren omgaan met de technologie – wat ze juist ontwikkelen door het te gebruiken. Start met AI-integratie in kleine stappen en experimenteer samen. Fouten maken mag, want zo leer je het snelst.
Dat is ook waar het herwerkte AIAS-model van Perkins, Furze en collega’s naar verwijst. In hun schaal is een vijfde gebruik van AI er een van samen met leerlingen experimenteren en leren van elkaars gebruik van die AI-systemen. Zie ook paradox 4.
3. Toolparadox
We hebben de neiging om te focussen op wat AI nu allemaal kan, maar moeten we niet vooral nadenken over wat leerlingen moeten leren voor de toekomst? AI is een geweldig hulpmiddel, maar het draait uiteindelijk om vaardigheden zoals kritisch denken en probleemoplossend vermogen, die tijdloos en vooral nu en in de toekomst belangrijk zijn. (Of zijn ze dit al altijd geweest?)
De focus op wat het allemaal kan, is natuurlijk ook te wijten aan het feit dat nieuwe mogelijkheden ons soms toch gewoon met verstomming slaan?
4. Samenwerkingsparadox
AI kan samenwerking bevorderen, maar er heerst vaak wantrouwen. In de technologie. In wie of wat erachter zit. Door hoe mensen met slechte bedoelingen het kunnen gebruiken. In het samenwerken via en met dergelijke tools.
Door een veilige omgeving te creëren waarin leerkrachten zonder druk met AI kunnen experimenteren, en door ervaringen te delen binnen het team en met leerlingen, kan AI juist een motor van samenwerking worden.
5. Motivatieparadox
AI biedt (kansen tot) gepersonaliseerde ondersteuning en snelle feedback en kan leerlingen motiveren. Maar het gevaar is dat leerlingen te afhankelijk worden van technologie. AI moet een aanvulling zijn op de bestaande onderwijsmethodes, waarbij leerkrachten de autonomie van leerlingen blijven stimuleren en de essentiële stappen van het leerproces vrijwaren.
Hoe demotiverend is het juist voor leerlingen om nog ergens keihard voor te werken, als ze weten dat het ook met een welgemikte prompt kan?
6. Gelijkheidsparadox
Hoewel AI kansen biedt om het onderwijs inclusiever te maken, profiteren vaak de leerlingen die al over de meeste middelen beschikken. Door AI toegankelijker te maken voor alle leerlingen en te investeren in training, kunnen we deze kloof verkleinen.
De digitale kloof is niet zozeer meer wie wel of geen device heeft thuis, maar wie zich via een premium kan bedienen met performantere systemen dan wie dat niet kan.
7. Snelheidsparadox
De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel, terwijl het onderwijs vaak traag beweegt. Wat vaak ook goed is. Dit hoeft geen obstakel te zijn. Door kleine, gerichte aanpassingen kunnen leerkrachten en scholen flexibeler inspelen op deze veranderingen zonder grote omwentelingen.
Maak eerst werk van een visie over hoe AI past binnen het pedagogisch project van de school en hoe het een plek krijgt in het ICT-beleid. Dat laatste is door het cyclische proces van up-to-date houden ervan toch een dynamisch document – waar je de stapsgewijze integratie kan bijhouden.
8. Administratie (of bestuurlijke) paradox
Ondanks de erkenning van AI’s potentieel, worden leerkrachten vaak belemmerd door administratieve barrières. Samenwerking tussen beleidsmakers, schoolbesturen en technologiebedrijven is nodig om deze obstakels weg te nemen en heldere richtlijnen op te stellen.
9. Erkenningsparadox
We willen bewijs van de effectiviteit van AI, maar dat bewijs komt pas als we AI daadwerkelijk in de praktijk gebruiken. Of wachten tot iemand anders het doet. Leerkrachten moeten experimenteren, succes en mislukking documenteren en van elkaar leren. Zo ontdekken we de kracht van AI in het onderwijs.
Erdinc Sacan, vrij naar Joscha Falcke, schrijft op LinkedIn:
Wat doen we met deze paradoxen?
Deze paradoxen zijn geen reden om stil te blijven staan. Ze bieden juist de kans om het onderwijs te vernieuwen. Door onszelf als lerenden te zien en samen nieuwe wegen te verkennen, kunnen we de AI-(r)evolutie in het onderwijs op een constructieve manier vormgeven. Dit is een oproep aan iedereen in het onderwijs: laten we actief aan de slag gaan om deze tegenstellingen te overbruggen en een toekomstbestendig onderwijs te creëren!
Samen aan de slag
Ik hoor tijdens workshops steeds vaker de opmerking: ‘Scholen zouden toch de betalende versie van AI-tools moeten betalen voor hun leerkrachten?’ Vaak is dat al het geval, want via bv. de Microsoft-licentie van je school kunnen heel wat leerkrachten al gebruikmaken van Copilot. Dit sluit trouwens voor een stuk aan bij het overbruggen van de nieuwe digitale kloof, die de gelijkheid van paradox 6 ondermijnt en de snelheid van paradox 7 kan boosten.
Wil jij met jouw school aan de slag met AI? Begin klein en creëer een open cultuur van experimenteren. AI is geen toveroplossing, maar een hulpmiddel dat stapsgewijs zijn waarde kan bewijzen. Door samen te werken, fouten te durven maken en te reflecteren, benutten we AI als kans voor vernieuwing.
Of je contacteert Schoolmakers voor sessies over hoe je als school deze trein niet mist, zonder het gevoel te hebben te hard te gaan. Dan denken we hier samen over na.
Auteur: Erik Devlies
Bronnen: Falck, J. KI-Paradoxien. joschafalck.de / Sacan, E. via LinkedIn
—
Geen enkele nieuwe blog missen? Schrijf je in op de nieuwsbrief van Schoolmakers.
Beluister de podcast met Erik op Spotify en al onze andere podcasts.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten, publicaties en verhalen?
Schrijf je in op onze nieuwsbrief