Een kennisclip: wat is het, hoe ziet het eruit en wanneer is het nuttig?

16 maart 2020

Schoolmakers is er voor scholen. Ook in deze bizarre corona-tijden. Deze blog behoort tot een blogreeks die leraren en beleid concrete tips, inzichten en inspiratie wil aanbieden om aan de slag te gaan met online leren, afstandsleren en digitaal leren.

Hier vind je enkele haalbare opties om als leraar of docent video in te zetten in afstandsonderwijs. In deze blog focussen we wat een kennisclip is, waar je handige voorbeelden vindt en waarvoor kennisclips nuttig zijn. Wil je meteen aan de slag? Klik hier voor tips en tricks.

Eerst even dit. Digitaal lesgeven is niet hetzelfde als van je leerlingen of studenten verwachten dat ze urenlang kennisclips bekijken. Een goede digitale les bevat dezelfde didactische bouwstenen als een gewone analoge les. Tegelijk is video een krachtig middel om je leerstof efficiënt over te brengen.

Een kennisclip is een korte video van 5 à 10 min. Je legt één specifiek begrip, concept of basisprincipe uit. Meestal gaat het om meer abstracte of conceptuele kennis. Bijvoorbeeld:

• Wat zijn de levensfasen van de mens volgens Erikson?
• Wat is een rubric? En hoe kan je ermee aan de slag?
• Hoe tel je breuken op?
• Hoe werkt zwaartekracht?
• Wat is een vrije markt economie?
• Wat zijn naamvallen?

Een kennisclip kan ook een praktische vaardigheid demonstreren of instructie-stappen visualiseren. Het wordt dan meestal een vaardigheden clip of instructiefilmpje of tutorial genoemd. Het is een soort ‘handleiding in beeld’. Het voordeel: je visualiseert een praktische handeling waardoor die handeling meteen bevattelijk wordt. Bijvoorbeeld:

• Hoe leg ik een drukverband aan?
• Hoe kan ik pipetteren in het labo?
• Hoe log ik in op Canvas, de online leeromgeving?
• Hoe ga je om met lastige klanten?
• Hoe dribbel je bij rolstoelbasketbal?

Tot slot kan een kennisclip ook een oplossingsstrategie modelleren. Dan krijg je een kennisclip waarin je een bepaald probleem, oefening, vraagstuk stap voor stap oplost en je denkstappen expliciteert. Het aanreiken van zo’n worked examples waarin je gestructureerd de aanpak van een bepaalde taak toelicht, blijkt een erg effectieve leerstrategie. Uiteraard vooral handig voor die vraagstukken of problemen waar veel studenten mee worstelen.

Uitleg in een kennisclip is korter, krachtiger en meer to the point dan in een face-to-face les of lesopnames. Net omdat je de ballast overboord gooit en geen ‘ruis’ hebt van studenten die praten, vragen stellen, … of slecht beeld of geluid.

Een kennisclip kan diverse vormen aannemen:

●  Screencast, dus opname van je scherm met voice-over. Je kan ook het scherm van een tablet opnemen terwijl je met een digitale pen notities maakt. Met een talking head erbij ben jij  als leraar/docent ook in beeld. Om te screencasten zijn dit gratis aanraders: Screencastify, Screencast-o-matic, Active Presenter of Quicktime Player op Mac. Met Keynote op iPad kan ook. Ook met powerpoint maak je in een handomdraai een kennisclip. Hier vind je nog meer opties.

●   Animatiefilm, m.a.w. met software gemaakte bewegende beelden zoals je ze kent uit een tekenfilm of een stop motion filmpje – TedEd en RSA Animate zijn gekende professionele voorbeelden. Met Powtoon of Moovly kan je zelf knutselen.

Een kennisclip maken kost tijd en moeite. Wanneer is het nuttig om erin te investeren?

●  Voor kernconcepten binnen je vak: veelgebruikte begrippen, cruciale principes, relevante bouwstenen die leerlingen/studenten écht goed beet moeten hebben. Met telkens hetzelfde sjabloon bouw je zo een encyclopedische filmcollectie met de basiskennis van je vak op.

●  Voor duurzame inzichten die weinig of niet veranderlijk zijn. Welke leerstof blijft over de jaren heen hetzelfde?

●   Voor pittige leerstof die je best herhaalt. Handig om te pauzeren en terug te spoelen. Je biedt extra ondersteuning zonder telkens hetzelfde opnieuw te moeten uitleggen.

●.  Als het een duidelijke meerwaarde heeft en/of aanvullend is bij geschreven materiaal (artikels, websites, boeken, blogs, syllabi, presentaties, …) , audio (podcasts) of beeld (presentaties, schema’s, mindmaps, infografieken, …).

●  Als je de kennisclips kan inzetten als leermateriaal om opdrachten te doen. Leerlingen/studenten krijgen dan in de kennisclip antwoorden op vragen, inzichten om mee aan de slag te gaan, ideeën om over te reflecteren, …

●  Zoals al aangegeven: om een concrete vaardigheid of stappenplan te visualiseren. Als een beeld meer zegt dan de 1000 woorden die je nodig hebt om het uit te leggen.

Concreet aan de slag?

Hier vind je een checklist en een stappenplan om zelf kennisclips te maken.

Tot slot: afstandsleren – met of zonder kennisclips –  is geen heilige graal. In dit Klasse-artikel lees je de kansen en valkuilen. En onze collega Bert vertelt hoe nabij-leren en afstandsleren hand in hand gaan.

Veel filmplezier.

Stuur ons gerust je creaties door 🙂

Saskia Vandeputte